Φυσικό Αέριο: Ανατρέπονται οι Συσχετισμοί στην Κασπία προς Όφελος της Τουρκίας

Ημ/νία δημοσίευσης: Δευτέρα, 2 Ιουνίου 2014

Σύμφωνα με ρεπορτάζ του πάντα έγκυρου Oil & Gas Journal, την περασμένη εβδομάδα ολοκληρώθηκε η πώληση του μεριδίου 10% που κατείχε η γαλλική Total στο κοίτασμα Σαχ Ντενίζ ΙΙ προς την τουρκική κρατική εταιρεία πετρελαίων TPAO, έναντι ποσού 1,5 δις δολ. Έτσι, το μερίδιο της τουρκικής ΤΡΑΟ αυξάνεται στο 19%, ισχυροποιώντας τη θέση της στην κοινοπραξία του μεγαλύτερου κοιτάσματος φυσικού αερίου που έχει ανακαλυφθεί μέχρι τώρα στην Κασπία. Να θυμίσουμε ότι οι άλλοι μέτοχοι περιλαμβάνουν την πολυεθνική ΒΡ (με μερίδιο 28,83%), που είναι και ο operator του κοιτάσματος, την κρατική εταιρεία πετρελαίου και φυσικού αερίου του Αζερμπαϊτζάν SOCAR (16,67%), τη νορβηγική Statoil (15,5%), τη ρωσική Lukoil (10%) και την Naftiran Intertrade, θυγατρική της κρατικής εταιρείας πετρελαίου του Ιράν, NIOC (10%).

Η πώληση του μεριδίου 10% από την Total εντάσσεται στο πρόγραμμα αποεπενδύσεων που ξεκίνησε πριν από 2 χρόνια η γαλλική πετρελαϊκή, με στόχο τη συγκέντρωση του ποσού των 15-20 δις δολ., στο πλαίσιο ενίσχυσης των χρηματοοικονομικών μεγεθών της. Ως γνωστόν, τόσο η Total όσο και άλλες μεγάλες πετρελαϊκές βρίσκονται υπό την πίεση των μετόχων τους για αύξηση των κερδών τους και την καταβολή μεγαλύτερων μερισμάτων σε αυτούς. Έτσι, τόσο η Total όσο και άλλες πολυεθνικές των πετρελαίων έχουν παγώσει φιλόδοξα επενδυτικά σχέδια, ιδιαίτερα σε πολυέξοδα βαθιά κοιτάσματα, ώστε να επικεντρώσουν την προσοχή τους σε λιγότερο δαπανηρά και πλέον αποδοτικά κοιτάσματα. Αυτή η τοποθέτηση των διεθνών πετρελαϊκών έχει ενδιαφέρον και για την Ελλάδα, η κυβέρνηση της οποίας έχει ανακοινώσει ότι θα προχωρήσει σύντομα σε ένα νέο International Round με στόχο τα βαθιά κοιτάσματα του Ιονίου και της θαλάσσιας περιοχής νοτίως της Κρήτης.

Σε ό, τι αφορά το Σαχ Ντενίζ ΙΙ, θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι αυτό αποτελεί συνέχεια του κοιτάσματος Σαχ Ντενίζ Ι, το οποίο βρίσκεται σε λειτουργία από το 2007, παράγοντας 9 δισεκ. κυβικά μέτρα ( bcm) το χρόνο. Οι ποσότητες αυτές απορροφώνται κατά ένα μέρος από την εγχώρια αγορά του Αζερμπαϊτζάν, κατά ένα μέρος από την Ρωσία, γύρω στα 3 bcm πηγαίνουν στην Τουρκία και 0,75 bcm έρχονται στην Ελλάδα. Οι δε μέτοχοι του Σαχ Ντενίζ Ι είναι οι εταιρείες BP (25,5%), η Statoil (25,5%), η SOCAR (10%), η Lukoil (10%), η NIOC (10%), η Total (10%) και η TPAO (9%). Η δε πώληση του 10% της Total στην TPAO περιλαμβάνει και το Σαχ Ντενίζ Ι, με συνέπεια η τουρκική κρατική εταιρεία να καθίσταται βασικός μέτοχος και στα δύο τμήματα του κοιτάσματος. Σύμφωνα με πηγές της διοίκησης της γαλλικής πετρελαϊκής στο Παρίσι, η Total δεν αποσύρεται από το Αζερμπαϊτζάν, καθ’ ό, τι παραμένει βασικός μέτοχος με 40% - και operator – του πεδίου Absheron στην Κασπία, το οποίο και εκτιμάται ότι περιέχει σημαντικά κοιτάσματα αερίου, 350 bcm, με προοπτική εκμετάλλευσης μετά το 2022.

Τα πεδία Σαχ Ντενίζ I και Ι, στην Κασπία, και ο αγωγός South Caucasus Pipeline
( πηγή: IENE Research Note No.1: "The Caspian Basin - The Success Story of Azerbaijan: Present Situation and Future Perspectives in the Oil and Gas Exploration”, by Marika Karayianni, July 2012)

Ως γνωστόν, η απόφαση για την εκμετάλλευση του Σαχ Ντενίζ ΙΙ ελήφθη στις 20 Σεπτεμβρίου 2013, όταν η κοινοπραξία έλαβε την τελική επενδυτική απόφαση, υπογράφοντας συγχρόνως 25ετή συμβόλαια πώλησης ποσοτήτων αερίου με 9 μεγάλες ενεργειακές εταιρείες, συμπεριλαμβανομένης και της ΔΕΠΑ. Η επενδυτική απόφαση αφορά την ανάπτυξη του κοιτάσματος, το οποίο βρίσκεται 70 χλμ. ΝΑ του Μπακού στην Κασπία, με την κατασκευή δύο μεγάλων εξεδρών εκμετάλλευσης, 26 υποθαλασσίων πηγαδιών και την τοποθέτηση 500 χλμ. υποθαλασσίων αγωγών, ενώ παράλληλα προβλέπεται και επέκταση του τερματικού σταθμού διύλισης αερίου στο Sangachal. Η εκτιμώμενη παραγωγή από το Σαχ Ντενίζ ΙΙ το 2019 θα είναι της τάξης των 16 bcm (με προοπτική να φτάσει το 2025 τα 25 bcm), εκ των οποίων τα 6 έχουν συμβολαιοποιηθεί στην τουρκική BOTAS, ενώ τα 10 θα κατευθυνθούν στην ευρωπαϊκή αγορά. Μέσω του αγωγού South Caucasian Pipeline, ο οποίος και ελέγχεται από τις κοινοπραξίες του Σαχ Ντενίζ Ι και ΙΙ. Ας σημειωθεί, τέλος, ότι τα συνολικά αποθέματα των δύο κοιτασμάτων υπολογίζονται σε 1,2 tcm.

Σε ό, τι αφορά την Τουρκία, το συμπέρασμα είναι πως, με την εξαγορά του μεριδίου της Total, ενισχύει την θέση της, καθώς, πλέον, αποκτά το 19% του μετοχικού κεφαλαίου των δύο ως άνω κοιτασμάτων. Έτσι, αποκτά μεγαλύτερο έλεγχο στην παραγωγή αλλά και στην μεταφορά του φυσικού αερίου που αυτά παράγουν, καθώς στα κοίτασμα Σαχ Ντενίζ Ι ανήκει και ο αγωγός South Caucasus Pipeline, ο οποίος μεταφέρει το φυσικό αέριο από το Μπακού προς το Ερζερούμ της Ανατολικής Τουρκίας μέσω Γεωργίας. Όταν θα ξεκινήσει η παραγωγή του Σαχ Ντενίζ ΙΙ, το αέριο θα μεταφέρεται μέσω του South Caucasus Pipeline και, στη συνέχεια, μέσω του μήκους περίπου 2.000 χλμ. αγωγού TANAP, ιδιοκτησίας των SOCAR (80%), BOTAS (15%) και TPAO (5%), ο οποίος θα διατρέχει οριζοντίως όλη σχεδόν την τουρκική επικράτεια, μέχρι τα ελληνοτουρκικά σύνορα, όπου θα συνδέεται με τον TAP. Έτσι, η Τουρκία και το Αζερμπαϊτζάν θα ελέγχουν σε μεγάλο βαθμό τη διαδρομή του αερίου του Σαχ Ντενίζ Ι και ΙΙ μέχρι τον TAP. Καθίσταται, συνεπώς, εμφανές ότι η Άγκυρα, μετά τη συμφωνία της με την Total, αναβαθμίζει τη θέση της σε όλο το πλέγμα της παραγωγής και μεταφοράς και, άρα, και στη λήψη των αποφάσεων που αφορούν την παραγωγή των κοιτασμάτων αυτών και του «Νοτίου Διαδρόμου» γενικότερα.

(του Κ.Ν. Σταμπολή, energia.gr, 02/06/2014)