Το Ωστικό Κύμα Από την Ερυθρά Θάλασσα Απειλεί τo Διεθνές Εμπόριο και τις Ενεργειακές Αγορές

Ημ/νία δημοσίευσης: Πέμπτη, 8 Φεβρουαρίου 2024

του Κ.Ν. Σταμπολή


Οι επιπτώσεις από την διατάραξη της ναυσιπλοΐας στην Ερυθρά Θάλασσα στον ενεργειακό ανεφοδιασμό της Ευρώπης και της μεταφοράς εμπορευμάτων εν γένει, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, μπορεί να μην έχουν ακόμα αγγίξει την τσέπη του καταναλωτή, όμως οι αρνητικές επιπτώσεις στην κίνηση της αγοράς είναι ήδη εμφανείς. Στα περισσότερα από τα μεγάλα λιμάνια της Μεσογείου, όπως λ. χ. της Μασσαλίας, του Λιβόρνο, της Γένοβας, της Ραβέννας, κ. ά.  - συμπεριλαμβανομένου και του Πειραιά - η κίνηση μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων και Ro-Ro τις τελευταίες εβδομάδες έχει μειωθεί κάθετα, καθώς τα περισσότερα εμπορικά πλοία αποφεύγουν πλέον την Ερυθρά Θάλασσα και τα στενά Μπαμπ Αλ Μαντάμπ, ανοικτά της Βόρειας Υεμένης, που ελέγχουν οι αντάρτες Χούθι ( link)

Πολλά από τα προγραμματισμένα φορτία είτε καθυστερούν να αναχωρήσουν από τις αφετηρίες τους στην ΝΑ Ασία ή τα πλοία που ευρίσκονται εν πλω έχουν αλλάξει την πορεία τους επιλέγοντας τον περίπλου της Αφρικής, που σημαίνει δυο εβδομάδες καθυστέρηση.

Αυτό σημαίνει ότι προς το παρόν φορτία δεν ξεφορτώνονται στα λιμάνια, με αποτέλεσμα να μην τροφοδοτείται η εφοδιαστική αλυσίδα και οι οδικές και σιδηροδρομικές μεταφορές να αδρανούν. Έλλειψις φορτίων ή ακόμα και καθυστέρηση παραδόσεων συνεπάγεται μια αλυσιδωτή αντίδραση που αργά η γρήγορα θα φθάσει στα ράφια των καταστημάτων και στις τσέπες των καταναλωτών. Οι επιχειρήσεις που ήδη βλέπουν το κόστος του χρήματος να αυξάνεται, τώρα αντιμετωπίζουν καθυστερήσεις παραδόσεων που οδηγεί και σε καθυστερήσεις πληρωμών. Οι επιπτώσεις για την Ελλάδα, που έχει αναδειχθεί σε πύλη μεταφοράς Κινεζικών προϊόντων προς την Ευρώπη, είναι σοβαρές καθ’ ότι αυτά μεταφέρονταν μέσω Σουέζ.

Όπως παρατηρεί ο Ευθ. Πέτρου ( link) προ αυτής της καταστάσεως, η Ευρώπη , η οποία θα υποστεί τις συνέπειες του ιδιότυπου θαλάσσιου αντάρτικου που έχουν εξαπολύσει οι Χούθι, σαφώς υποκινούμενοι από το Ιράν, σε δεύτερη φάση, μετά την Ελλάδα, αδρανεί, και προσπαθεί να αποφασίσει τι θα κάνει και εάν και ποτέ θα αποστείλει ναυτική δύναμη κρούσης προκειμένου να προασπίσει την ελεύθερη ναυσιπλοΐα. Όπως ευτυχώς έπραξαν πριν τα Χριστούγεννα ΗΠΑ και Βρετανία - μη περιμένοντας την δυσκίνητη ΕΕ και την γραφειοκρατία των Βρυξελλών να αποφασίσουν. Μάλιστα πριν 15 ημέρες ανέλαβαν απευθείας δράση και έπληξαν στρατιωτικούς στόχους των Χούθι στην Υεμένη, γεγονός που έχει βοηθήσει να μετριαστεί, όχι όμως να σταματήσει, η ένταση των επιθέσεων από τους Χούθι. Να σημειωθεί ότι από τα τέλη Νοεμβρίου μέχρι σήμερα έχουν σημειωθεί τουλάχιστον 30 επιθέσεις από τους Χούθι κατά διερχόμενων εμπορικών πλοίων, δημιουργώντας το απόλυτο χάος στις θαλάσσιες μεταφορές μέσω της Ερυθράς Θάλασσας.

Οι επιπτώσεις στις αγορές ενέργειας

Μπορεί οι διεθνείς τιμές πετρελαίου και του φυσικού αερίου να μην έχουν ακόμα επηρεαστεί από την έκρυθμη κατάσταση στην Ερυθρά Θάλασσα με το Brent, το διεθνές benchmark, να κινείται κάτω από τα $ 80 το βαρέλι (εχθές. βράδυ έκλεισε στα $ 77.33 το βαρέλι στο ICE του Λονδίνου), και το μηνιαίο forward contract φυσικού αερίου στο TTF της Ολλανδίας να κινείται και αυτό κάτω από το ψυχολογικό όριο των € 30/MWh (εχθές έκλεισε στα €29,345 /MWh), όμως η μάλλον άνετη κατάσταση δεν είναι βέβαιο ότι θα συνεχιστεί για πολύ καιρό ακόμα. Σήμερα, όπως έχουμε εξηγήσει μέσα από την στήλη, συντρέχουν συγκεκριμένοι λόγοι γιατί οι τιμές στο πετρέλαιο και φυσικό αέριο παραμένουν σε λογικά επίπεδα χωρίς εκρηκτικές ανοδικές τάσεις.

Συνοπτικά, οι παίκτες της αγοράς και οι αγοραστές φυσικών ποσοτήτων (δηλ. τα διυλιστήρια ) λαμβάνουν σοβαρά υπ’ όψη τους και κατά προτεραιότητα τα θεμελιώδη της αγοράς (market fundamentals) βάσει των οποίων δεν συντρέχουν λόγοι ανησυχίας για την βραχύ- μεσοπρόθεσμη προμήθεια σε αργό και προϊόντα. Πρώτον διότι παρατηρείται πλεονάζουσα παραγωγή σε παγκόσμιο επίπεδο, δεύτερον διότι από πλευράς OPEC+ υπάρχει υψηλή πλεονάζουσα εφεδρική ικανότητα (το γνωστό spare capacity) η οποία υπολογίζεται πάνω από τα 7.0 εκατ. βαρελ. την ημέρα, και τρίτον γιατί, σύμφωνα με το ΙΕΑ, παρατηρείται άνοδος των διεθνών αποθεμάτων τα οποία τον Νοέμβριο 2023 είχαν φθάσει στα 8.4 mb, στο χαμηλότερο επίπεδο από τον Ιούλιο 2022.

Παρομοίως, και στο φυσικό αέριο τα αποθέματα στις χώρες της ΕΕ ευρίσκονται, για αυτή την εποχή, στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων ετών με τους υπόγειους αποθηκευτικούς χώρους σε διάφορες χώρες της Ευρώπης γεμάτους σε μέσο επίπεδο 75% σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Gas Infrastructure Europe. Σε ότι αφορά δε την προμήθεια με LNG το πλέον σημαντικό στοιχείο για την Ευρωπαϊκή αγορά παραμένει η μεγάλη διαφοροποίηση στην προέλευση προμήθειας με μειωμένη εξάρτηση από παραγωγούς στην Μέση Ανατολή, όπως φαίνεται στο διάγραμμα. Μόνο η Ιταλία και η Πολωνία εμφανίζονται εξαρτώμενες κατά 40% από προμηθευτές στην Μέση Ανατολή, κυρίως από το Κατάρ. Τόσο τα υψηλά αποθέματα αερίου όσο και η διαφοροποίηση των πηγών προμήθειας LNG δρουν καθοριστικά στην διαμόρφωση των σημερινών τιμών, που πάντως είναι διπλάσιες απ’ ό, τι ήσαν στις αρχές του 2021, δηλ. πριν την έναρξη της κρίσης.

πηγή: IENE "SEE Electricity & Gas Market Analysis", No. 293 (January 22 -28 2024)

Η σημερινή μάλλον υποτονική κατάσταση στις τιμές πετρελαίου και φυσικού αερίου, που το τελευταίο διάστημα εμφανίζονται με έντονα καθοδικές τάσεις παρά τις σοβαρές γεωπολιτικές προκλήσεις, δεν είναι βέβαιο για πόσο ακόμα χρονικό διάστημα θα διαρκέσει. Όπως παρατηρούν ορισμένοι αναλυτές μπορεί σήμερα η ναυσιπλοΐα να απειλείται σε μια μόνο περιοχή, στην Ερυθρά Θάλασσα, αλλά αύριο είναι πολύ πιθανό να εμφανιστούν ταυτόχρονα και άλλες γεωπολιτικές ανωμαλίες όπως λ. χ. στο Στενό της Ταιβάν, ή στα Στενά της Μάλαγας στο Κέρας της Αφρικής, ή στα Στενά του Ορμούζ. Καθώς το Πεκίνο διεκδικεί κυριαρχία σε ύδατα που έως τώρα θεωρούνταν διεθνή, δηλ. πέρα από την δική του ΑΟΖ, στην Θάλασσα της Βόρειας Κίνας, ενώ ασκεί πιέσεις για επανένωση της χώρας με την Ταιβάν, αυξάνονται οι φόβοι για την δημιουργία μιας νέας εστίας ανωμαλίας που όμως θα έχει πολύ αρνητικές επιπτώσεις στις διεθνείς θαλάσσιες μεταφορές.

Για μεγάλο μέρος της ιστορίας της ναυσιπλοΐας, από τον Χριστοφόρο Κολόμβο και μετά, πειρατές και ισχυρές ναυτικές δυνάμεις έθεταν τους κανόνες για το ποια πλοία, και από ποιες χώρες, μπορούσαν να περάσουν και από πού. Να θυμίσουμε την περίφημη συνθήκη του Κιουτσούκ Καιναρτζη του 1774 που, μεταξύ άλλων, προέβλεπε την ελεύθερη ναυσιπλοΐα για πλοία με Ρωσική σημαία στην Μεσόγειο, την οποία εκμεταλλεύτηκαν οι υπόδουλοι Έλληνες για να αναπτύξουν την ναυτιλία κατασκευάζοντας σύγχρονα πλοία και αναλαμβάνοντας μεγάλο μέρος του εμπορίου από την Μαύρη Θάλασσα στην Μεσόγειο. Τους κανόνες της ελευθεροπλοΐας τους επέβαλλαν οι ισχυρές ναυτικές δυνάμεις της εποχής με τα κανόνια των πολεμικών πλοίων.

Η έννοια των ελεύθερων θαλασσών, δηλαδή η αναγνώριση του δικαιώματος κάθε πλοίου αδιακρίτως εθνικότητας να πλέει ελεύθερα στους ωκεανούς ανάγεται στο 1600.

Η τελευταία αεροπορική επιδρομή των ΗΠΑ κατά 85 στόχων σε Συρία και Ιράκ την Παρασκευή το βράδυ (2/2) σε ανταπόδοση βολών από το Ιράν κατά Αμερικανικών στόχων στην περιοχή, ανεβάζει το πολεμικό θερμόμετρο και ενισχύει τους φόβους για μια διεύρυνση της κρίσης σε όλη την Μέση Ανατολή. Να σημειωθεί ότι είναι η πρώτη φορά, στην παρούσα συγκυρία, που Αμερικανικές δυνάμεις επιτίθενται κατά Ιρανικών στόχων αφού τα τηλεκατευθυνόμενα βλήματα έπληξαν βάσεις των Φρουρών της Επανάστασης (Qods Force) σε Συρία και Ιράκ. Παρά το γεγονός ότι οι ΗΠΑ, μέσω του προέδρου Τζο Μπάιντεν, έχουν επανειλημμένα δηλώσει ότι δεν επιθυμούν να εμπλακούν σε μια άμεση πολεμική αναμέτρηση με το Ιράν, η απόφαση για βομβαρδισμούς εχθές το βράδυ κατά Ιρανικών στόχων δείχνει την αποφασιστικότητα της Ουάσινγκτον να μην αφήσει αναπάντητες τις, δια αντιπροσώπων, Ιρανικές προκλήσεις. Καθίσταται εμφανές ότι η τελευταία αυτή ενέργεια από πλευράς ΗΠΑ αυξάνει κάθετα τις πιθανότητες μιας ευρύτερης πολεμικής αντιπαράθεσης που θα εμπλέξει σχεδόν όλες τις χώρες του Περσικού Κόλπου.

Παράλληλα, με τις ποικιλόμορφες κρίσεις ασφάλειας που αντιμετωπίζει η ναυσιπλοΐα από την Ευρώπη μέχρι την Ανατολική Ασία γεννιέται τώρα ένα πλήθος ερωτημάτων που προβληματίζουν αξιωματούχους σε Αμερική και Ευρώπη, όπως και τους αναλυτές των αγορών και τις ναυτιλιακές και ασφαλιστικές εταιρείες για την επόμενη ημέρα: Οδηγούμεθα, άραγε, σε μια γενικευμένη σύρραξη με επίκεντρο την Μέση Ανατολή, μέσα από την οποία θα προκύψουν νέοι συσχετισμοί δυνάμεων, και, επίσης, θα εδραιωθεί ένα νέο παγκόσμιο καθεστώς ναυσιπλοΐας που θα εγγυηθεί προστασία και ασφάλεια στις διεθνείς θαλάσσιες μεταφορές;

(από energia.gr, 03/02/2024)