Υπό Πίεση οι Τιμές των Καυσίμων στην Εσωτερική Αγορά

Ημ/νία δημοσίευσης: Παρασκευή, 26 Απριλίου 2019

ου Δημήτρη Μεζαρτάσογλου*

Όπως έχει επαλειμμένα γραφτεί τις τελευταίες ημέρες, οι τιμές των καυσίμων στην Ελλάδα έχουν πάρει την ανιούσα λόγω των διεθνών πετρελαϊκών εξελίξεων με την σταθερή αύξηση των τιμών του αργού τους τελευταίους 3 μήνες.

Επίσης, η πρόσφατη απόφαση του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τράμπ να μην ανανεώσει τις εξαιρέσεις (waivers) οκτώ χωρών, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, από το καθεστώς κυρώσεων κατά των πετρελαϊκών εξαγωγών του Ιράν είχε άμεσο αποτέλεσμα την αύξηση των διεθνών τιμών κατά $2,5 το βαρέλι τις τελευταίες 3 ημέρες.

Χθες (25/4), οι τιμές του αργού κινούνται στην περιοχή των $74.50 το βαρέλι (βλέπε Διάγραμμα 1), έχοντας ανακάμψει σημαντικά από τα χαμηλά τις περιόδου 2015-2017, όπου το βαρέλι είχε κάνει βουτιά στα $40, αλλά και από το 4οτρίμηνο του 2018 όταν οι τιμές βρέθηκαν και πάλι στα τάρταρα των $50. Όπως έχει αναλυθεί εκτενώς μέσα από τις στήλες τουenergia.gr, οι πετρελαϊκές τιμές σήμερα έχουν ανακάμψει και κινούνται σε υψηλότερα επίπεδα ως αποτέλεσμα των νέων συνθηκών προσφοράς και ζήτησης που έχουν διαμορφωθεί στη διεθνή αγορά, με την παγκόσμια προμήθεια να είναι ελλειμματική κατά 500.000 βαρέλια ημερησίως έναντι ισχυρής ζήτησης, η οποία σύντομα, εντός του έτους, θα φθάσει τα 100 εκατ. βαρέλια την ημέρα, επίπεδο που αποτελεί και ιστορικό υψηλό. Τα αίτια για την ελλειμματική προσφορά ευρίσκονται στις δυσκολίες που αντιμετωπίζει σήμερα πλειάδα μεγάλων παραγωγών (λχ. Βενεζουέλα, Λιβύη, Νιγηρία, Βόρεια Θάλασσα, Κασπία, κλπ).

Διάγραμμα 1: Πορεία των τιμών του Brent στο ICE του Λονδίνου κατά το τελευταίο μήνα

Όπως αναλύεται στο σχόλιο του energia.gr (βλέπε  εδώ), οι ανωτέρω εξελίξεις οδήγησαν σε ποικίλες αναφορές περί «ακριβότερων καυσίμων λόγω Τραμπ» και «κυρώσεις στην Ελλάδα για την αγορά ιρανικού πετρελαίου». Αξίζει να τονισθεί ότι οι αμερικανικές κυρώσεις κατά της Ελλάδας δεν ευσταθούν, διότι τα διυλιστικά συγκροτήματα που λειτουργούν στην χώρα μας δεν έχουν προμηθευτεί πετρέλαιο από το Ιράν από το Μάρτιο του 2018, δηλ. αρκετούς μήνες πριν επιβληθούν οι αμερικανικές κυρώσεις. Και οι λόγοι της διακοπής προμήθειας από το Ιράν έχουν σχέση με την αδυναμία καταβολής της πληρωμής, αφού λόγω των αρχικών κυρώσεων (2012), δεν υπήρχε πλέον αξιόπιστο τραπεζικό σύστημα για τη μεταφορά χρημάτων στην κεντρική τράπεζα του Ιράν. Όπως φαίνεται στο Διάγραμμα 2, οι ενεργειακές ανάγκες της Ελλάδας από εισαγωγές πετρελαίου καλύπτονται κυρίως από το Ιράκ και το Καζακστάν και στη συνέχεια από το Ιράν. 

Διάγραμμα 2: Εισαγωγές αργού πετρελαίου της Ελλάδας ανά χώρα, 2007-2016

Με ή χωρίς κυρώσεις κατά του Ιράν, το πετρέλαιο έμελλε να ανατιμηθεί λόγω αντικειμενικής αδυναμίας της παγκόσμιας αγοράς να προμηθεύσει επαρκώς τα διυλιστήρια. Αδυναμία η οποία, σύμφωνα με τελευταία στοιχεία και εκτιμήσεις αρκετών αναλυτών, δεν πρόκειται να απαλειφθεί οσονούπω, με αποτέλεσμα οι τιμές να παραμείνουν υψηλές για αρκετό διάστημα ακόμη, ενώ το πλέον πιθανό είναι να ανατιμηθούν περαιτέρω και σύντομα να κινηθούν άνω των $80 το βαρέλι.

Τιμές Υγρών Καυσίμων στην Ελλάδα

Όσον αφορά την διαμόρφωση της τιμής των υγρών καυσίμων στην Ελλάδα, η μέση τιμή λιανικής της απλής αμόλυβδης βενζίνης 95 οκτανίων στις 24 Απριλίου του 2019 διαμορφώθηκε στα €1,642 ανά λίτρο, σημειώνοντας σημαντική αύξηση από τα €1,572 ανά λίτρο στις 24 Μαρτίου (δηλ. σε μηνιαία βάση ή αύξηση 4.5%) και από τα €1,567 ανά λίτρο στις 24 Απριλίου του 2018 (δηλ. σε ετήσια βάση ή αύξηση 4.8%), σύμφωνα με στοιχεία του Παρατηρητηρίου Τιμών Υγρών Καυσίμων του Υπουργείου Οικονομίας και Ανάπτυξης.

Αντίστοιχα, η μέση τιμή λιανικής του πετρελαίου κίνησης στις 24 Απριλίου του 2019 διαμορφώθηκε στα €1,405 ανά λίτρο, σημειώνοντας αύξηση από τα €1,389 ανά λίτρο στις 24 Μαρτίου (δηλ. σε μηνιαία βάση ή αύξηση 1.2%) και από τα €1,341 ανά λίτρο στις 24 Απριλίου του 2018 (δηλ. σε ετήσια βάση ή αύξηση 4.8%).

Διάγραμμα 3: Μέση τιμή αντλίας για την αμόλυβδη στην Αττική (5/4/2019)

Παρά το γεγονός ότι η τιμή της βενζίνης τις τελευταίες ημέρες στην Ελλάδα έχει σπάσει το «φράγμα» των €1,600 ανά λίτρο, λόγω της αύξησης των διεθνών τιμών του αργού πετρελαίου, οι βενζινοπώλες αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο η τιμή της αμόλυβδης βενζίνης να αυξηθεί περαιτέρω και να φτάσει ακόμα και τα €1,680-€1,700 ανά λίτρο. Σύμφωνα, μάλιστα, με τον πρόεδρο της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Πρατηριούχων Εμπόρων Καυσίμων, η προοπτική αυτή μπορεί να υπάρξει μέσα στις επόμενες 40-45 ημέρες, εξαρτώμενη βέβαια από την πορεία των διεθνών πετρελαϊκών τιμών.

Όπως αναφέρει σε πρόσφατο δημοσίευμά της η εφημερίδα «Ναυτεμπορική», η Ελλάδα διαθέτει την τρίτη υψηλότερη μέση τιμή της αμόλυβδης των 95 οκτανίων σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης μετά την Ολλανδία και τη Δανία, ενώ είναι σαφώς υψηλότερη από την αντίστοιχη της 1ης Ιανουαρίου 2019, όταν είχε διαμορφωθεί στο €1,483 ανά λίτρο, δηλ. μία  αύξηση της τάξης των 15,4 λεπτών ανά λίτρο. 

Όμως, εκτός από τις διεθνείς πετρελαϊκές εξελίξεις που επηρεάζουν τις τιμές των καυσίμων, στην Ελλάδα, ο βασικός παράγοντας διαμόρφωσης των υψηλών τιμών τους είναι η υψηλή φορολογία επί της μέσης τιμής της αντλίας. Όπως φαίνεται στο Διάγραμμα 3, το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό της μέσης τιμής της αντλίας για την αμόλυβδη, περίπου 64%, αφορά φόρους και δασμούς, οι οποίοι εισπράττονται από το Ελληνικό Δημόσιο.

* Ο Δημήτρης Μεζαρτάσογλου είναι Διευθυντής Μελετών του ΙΕΝΕ.