Ο ΙΕΑ Καλεί για Τριπλάσιες Επενδύσεις στην Kαθαρή Ενέργεια- Μια Συνοπτική Ματιά στο Νέο World Energy Outlook

Ημ/νία δημοσίευσης: Παρασκευή, 22 Οκτωβρίου 2021

Για πρώτη φορά ο ΙΕΑ τοποθετεί το νέο σενάριο Net Zero Emissions στο επίκεντρο της έκθεσης. Το NZE αναφέρεται με τη μεγαλύτερη συχνότητα από όlα τα υπόλοιπα κάτι το οποίο, εξηγεί ο IEA, έγινε με το σκεπτικό πως πρόκειται για «κανονιστικό» σενάριο, που σημαίνει ότι ξεκινά με ένα σταθερό στόχο, δηλαδή τον περιορισμό της παγκόσμιας μέσης αύξησης της θερμοκρασίας στον 1,5 βαθμό Κελσίου, και στη συνέχεια εξετάζει τους τρόπους με τους οποίους μπορεί αυτός να επιτευχθεί.

Επισημαίνονται, επίσης, οι θεμελιώδεις αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας των αγορών ενέργειας, καθώς ο άνεμος και ο ήλιος κατέχουν ένα ολοένα και αυξανόμενο μερίδιο του μείγματος ηλεκτρικής ενέργειας. Η συμβολή των μεταβλητών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας ανέρχεται στο 68% παγκοσμίως, έως το 2050, στο σενάριο NZE.

Τα άλλα δύο σενάρια στη φετινή έκθεση έχουν «διερευνητικό» χαρακτήρα, που σημαίνει ότι εξετάζουν το τί μπορεί να συμβεί, δεδομένης της τρέχουσας δέσμης κυβερνητικών πολιτικών και δεσμεύσεων, καθώς και των αναμενόμενων μεταβολών στα πληθυσμιακά μεγέθη καθώς και την οικονομική και τεχνολογική ανάπτυξη.

Ο επικεφαλής του ΙΕΑ, Φατίχ Μπιρόλ προειδοποιεί μέσα από την τελευταία αυτή έκδοση του WEO πως η υπερβολική αστάθεια στις αγορές ενέργειας θα συνεχιστεί, εκτός και εάν οι επενδύσεις σε έργα καθαρής ενέργειας τριπλασιαστούν κατά την επόμενη δεκαετία. Ο εκτελεστικός διευθυντής του οργανισμού IEA ανέφερε στους Financial Times πως ενώ οι προβλεπόμενες επενδύσεις σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο ήταν έως τώρα ευθυγραμμισμένες με τις αλλαγές που απαιτούνται για την επίτευξη καθαρών μηδενικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2050, οι δημόσιες δαπάνες για έργα ανανεώσιμης ενέργειας έφθαναν μόνο στο ένα τρίτο εκείνων που απαιτούνται για την ευόδωση των παγκόσιων στόχων, καθώς η προσφορά δυσκολεύεται να συμβαδίσει με τη ζήτηση. «Υπάρχει μια μεγάλη αναντιστοιχία και όσο περισσότερο επιμένει αυτή η αναντιστοιχία, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος για περαιτέρω απότομες μεταβολές των τιμών και αυξημένης αστάθειας στο μέλλον», είπε χαρακτηριστικά ο κ. Μπιρόλ.

(Oι νέες δεσμεύσεις στο πλαίσιο της COP26 υπολείπονται μακράν του στόχου για το net zero, που σημαίνει ότι μέση παγκόσμια θερμοκρασία θα αυξηθεί πάνω από τους 2 βαθμούς Κελσίου. Πηγή: IEA)

Η προειδοποίηση από στόματος του επικεφαλής του ΙΕΑ έγινε την ώρα ο διεθνής οργανισμός φορέας ανέφερε πως ακόμη και αν οι υφιστάμενες δεσμεύσεις για καθαρές μηδενικές εκπομπές από πλευράς του συνόλου των κυβερνήσεων υλοποιηθούν πλήρως και εγκαίρως, ο κόσμος θα πετύχει μόλις ένα 20% των περικοπών των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2030 που απαιτούνται ώστε να υπάρχει έστω μια πιθανότητα να διατηρηθεί ο στόχος για παγκόσμιο μηδενικό αποτύπωμα άνθρακα έως το 2050.

O σταθερός στόχος παραμένει ο περιορισμός της αύξησης της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη στον 1,5 ° Κελσίου. Προκειμένου να ευοδωθεί ο ΙΕΑ επισημαίνει την ανάγκη για τον εξηλεκτρισμό της οικονομίας, την ενεργειακή αποδοτικότητα, τον περιορισμό των εκπομπών μεθανίου και την καινοτομία. Παρόλο που η οικονομία της καθαρής ενέργειας μοιάζει να επικρατεί σαν ιδέα ολοένα και περισσότερο, εν τούτοις χρειάζεται μια τεράστια ώθηση κατά την επόμενη δεκαετία. Ο άνεμος και ο ήλιος είναι ήδη αποδεδειγμένα οι φθηνότερες πηγές ενέργειας στις περισσότερες περιοχές του κόσμου, ενώ η ηλεκτροκίνηση προσεγγίζει σε ένα ανταγωνιστικό από άποψη κόστους, σημείο καμπής.

Το πρώτο και πιο σημαντικό από αυτά τα τέσσερα βασικά μέτρα είναι μια μαζική ώθηση προς την επίτευξη συνθηκών καθαρής ηλεκτροκίνησης που θα βασίζεται στο διπλασιασμό της διείσδυσης αιολικών και ηλιακών έργων, από κοινού με μια σημαντική επέκταση άλλων χαμηλών πηγών άνθρακα, συμπεριλαμβανομένης της πυρηνικής ενέργειας, όπου αυτό είναι αποδεκτό. Κάτι τέτοιο θα μείωνε τις εκπομπές το 2030, κατά περίπου 5 GtCO2 (γιγατόνους διοξειδίου του άνθρακα).

(Ζήτηση πετρελαίου ανά σενάριο, 2010-2030. Πηγή: IEA)

(Ζήτηση φυσικού αερίου ανά σενάριο, 2010-2030. Πηγή: ΙΕΑ)

Ο ΙΕΑ καλεί επίσης για μια ταχεία απομάκρυνση από τον άνθρακα, έως το 2030, στις προηγμένες οικονομίες και έως το 2040 σε παγκόσμια κλίμακα, καθώς και να επιβληθεί απαγόρευση σε νέες επενδύσεις στον κλάδο, κάτι που θα πρόσφερε τη δυνατότητα να αποφευχθούν εκπομπές ύψους 0,8 GtCO2 έως το 2030.

Οι μεγαλύτερες προμήθειες καθαρής ηλεκτρικής ενέργειας θα πρέπει να συμπληρωθούν με μια μαζική συσσώρευση υποδομών ηλεκτρισμού, όπως και κάθε μορφής ευελιξίας δικτύου, με τον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας να εκτιμάται πως θα προσεγγίσει σε επίπεδα καθαρών μηδενικών εκπομπών έως το 2035, στις προηγμένες οικονομίες και έως το 2040 στον υπόλοιπο πλανήτη.

Οι ετήσιες επενδύσεις στον τομέα της ενέργειας, σε παγκόσμιο επίπεδο, αναμένεται να ανέλθουν στα 1,9 τρισ. δολάρια το τρέχον έτος, εκτιμά ο ΙΕΑ, συμπεριλαμβανομένων των περίπου 370 δισ. δολαρίων που θα κατευθυνθούν για νέα έργα ΑΠΕ. Η έκθεση αναφέρει ότι οι θέσεις εργασίας που θα δημιουργηθούν στον τομέα της καθαρής ενέργειας θα αντισταθμίσουν με το παραπάνω τη μείωσή τους στους παραδοσιακούς τομείς εφοδιασμού ορυκτών καυσίμων. Μάλιστα, επισημαίνεται, πως η αύξηση των νέων θέσεων εργασίας σε έργα ανανεώσιμης ενέργειας, ηλεκτρικά αυτοκίνητα, ενεργειακή αποδοτικότητα, παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και άλλους τομείς, θα αντισταθμίσει άνετα τις απώλειες από έργα άνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου, κάτι που όπως αναφέρει ο IEA, θα αποφέρει ένα παγκόσμιο καθαρό κέρδος της τάξης των περίπου 13 εκατ. νέων θέσεων εργασίας έως το 2030 στο Σενάριο Ανακοινωμένων Δεσμεύσεων (ΑPS) και διπλάσιες στο σενάριο NZE .

Σύμφωνα με το σενάριο του ΙΕΑ, που περιγράφεται λεπτομερώς στην πρόσφατη ετήσια έκθεση World Energy Outlook, η μέση παγκόσμια θερμοκρασία θα αυξηθεί κατά 2,1 βαθμούς Κελσίου, πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα, έως το έτος 2100, δηλαδή πολύ υψηλότερα από το στόχο του ορίου του 1,5 βαθμού Κελσίου που είχε καθορίσει η συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα, το 2015. Παρά την εντυπωσιακή μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα το 2020, χάρη στην κατακόρυφη πτώση της κινητικότητας λόγω της πανδημίας του κορονοϊού, η φετινή αναπάντεχα εύρωστη παγκόσμια οικονομική ανάκαμψη σημαίνει ότι οι εκπομπές ρύπων βρίσκονται σε τροχιά να διαμορφωθούν στο δεύτερο υψηλότερο ιστορικό επίπεδό τους, εν μέρει λόγω της ραγδαίας αύξησης της κατανάλωσης άνθρακα, όπως αναφέρει ο ΙΕΑ.

Τουλάχιστον, ο κ. Μπιρόλ επιχειρεί να διασκεδάσει τις ανησυχίες ότι το αυξημένο κόστος της ενέργειας θα δοκιμάσει στο έπακρο τη δέσμευση των χωρών του πλανήτη να «τρέξουν» τις πολιτικές για την Ενεργειακή Μετάβαση. «Υπάρχει μια ανακριβής φημολογία που αναφέρει πως παρατηρούμε την πρώτη κρίση που προκαλείται από την προώθηση της καθαρής ενέργειας και ότι αυτό μπορεί να αποτελέσει εμπόδιο για περαιτέρω ανάληψη πολιτικής δράσης για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Αλλά αυτό σίγουρα δεν είναι αλήθεια», υπογράμμισε.

Υποστηρίζει ακόμη, ότι η τρέχουσα διαταραχή στις αγορές ενέργειας οφείλεται σε μια πολυπαραγοντικούς λόγους, συμπεριλαμβανομένης μιας «μη βιώσιμης ανάκαμψης», από την πανδημία, των καιρικών συνθηκών αλλά και της σοβαρής στενότητας στην προσφορά φυσικού αερίου. Ο κ. Μπιρόλ προέτρεψε τους stakeholders στη σύνοδο κορυφής COP26 που θα πραγματοππιηθεί στην Γλασκώβη τον Νοέμβριο, να μην επιτρέψουν η ενεργειακή κρίση να επηρεάσει τη λήψη των καίρων αποφάσεων, ενώ πρόσθεσε ότι οι κυβερνήσεις έπρεπε να αναλάβουν μια «σαφή και αδιαμφισβήτητη» δέσμευση για την ταχεία προώθηση των καθαρών τεχνολογιών.

(Διακύμανση ευρωπαϊκών τιμών φ. αερίου. Πηγή: Refinitiv)

Η COP26, η μεγαλύτερη σύνοδος για την κλιματική κρίση, στοχεύει στην οριστικοποίηση της εφαρμογής της συμφωνίας για το Κλίμα που υπογράφηκε στο Παρίσι πριν από έξι χρόνια, Όποια κι αν είναι τα αποτελέσματα της συνόδου, ο κ. Μπιρόλ τόνισε ότι οι αγορές ενέργειας βαίνουν ολοταχώς προς μία εκ βάθρων μεταβολή της λειτουργίας τους. Ακόμη και αν οι κυβερνήσεις δεν αναλάβουν περαιτέρω δεσμεύσεις για την κλιματική κρίση, η παγκόσμια ζήτηση πετρελαίου θα κορυφωθεί αμέσως μετά το 2025, για να φθάσει στα 97 εκατ. βαρέλια ημερησίως, ενώ θα μειωθεί στα 77 εκατ. βαρέλια έως το 2050, σύμφωνα με το λεγόμενο «Σενάριο Δεσμεύσεων» του ΙΕΑ. Σύμφωνα με αυτό, η ζήτηση για φυσικό αέριο θα κορυφωθεί επίσης αμέσως μετά το 2025 και στη συνέχεια θα επιπεδωθεί, για να υποχωρήσει στα 3.850 δισ. κυβικά μέτρα το 2050, δηλαδή, ακριβώς λίγο χαμηλότερα από τα σημερινά επίπεδά της. Ωστόσο, η ζήτηση για ορυκτά καύσιμα θα μπορούσε να κορυφωθεί έως το 2025 εάν οι χώρες εκπλήρωναν τις δεσμεύσεις τους για το κλίμα, σημειώνουν οι συντάκτες του World Energy Outlook 2021.

Σε κάθε περίπτωση, καταλήγει η έκθεση του ΙΕΑ, τα κυβερνητικά σχέδια προς την καθαρή ενέργεια κινδυνεύουν να μην ευοδωθούν εάν δεν είναι ασφαλή, οικονομικώς προσιτά και δίκαια για όλους τους πολίτες.

(από energia.gr, 21/10/2021)