Γιατί Μπήκε «στον Πάγο» το Σχέδιο της Gazprom για Δημιουργία Κόμβου Φ. Αερίου στην Τουρκία

Η Gazprom εξέταζε την προοπτική να αποτελέσει η Τουρκία την «οδό επιστροφής» στη ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου, από τη στιγμή που η έκρηξη στους αγωγούς Nord Stream και η λήξη της διαμετακόμισης ρωσικού αερίου μέσω Ουκρανίας στα τέλη του 2024 είχε κλείσει την πόρτα για τη μεγαλύτερη, κάποτε, εξαγωγική της αγορά. Εξάλλου, η γείτων είναι ήδη συνδεδεμένη με δύο μεγάλους ρωσικούς αγωγούς.

Ωστόσο, μετά από μήνες εξέτασης επιλογών, η εταιρεία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν ήταν βιώσιμο και έχει σε μεγάλο βαθμό σταματήσει το έργο, ανέφεραν άτομα που γνωρίζουν το θέμα. Το αποτέλεσμα τερμάτισε μια ευκαιρία που είχε η Gazprom να αποκαταστήσει τουλάχιστον ένα μέρος των προμηθειών φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, απέφεραν περίπου 8 δισεκατομμύρια δολάρια το μήνα σε έσοδα.

Ωστόσο, ορισμένα στελέχη της στην εταιρεία ήταν σκεπτικοί από την αρχή ότι το τουρκικό σχέδιο θα λειτουργούσε, ανέφεραν πηγές που επικαλείται το Bloomberg, ζητώντας να μην κατονομαστούν επειδή οι πληροφορίες είναι εμπιστευτικές.

Παρ’ ότι το σχέδιο διαφημίστηκε δημόσια από τον Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν μόλις τον Οκτώβριο, η πρόταση αντιμετώπιζε πάντα σημαντικές προκλήσεις. Η Τουρκία δεν διαθέτει εφεδρική χωρητικότητα εξαγωγικών αγωγών προς τη νότια Ευρώπη και η Άγκυρα δεν ήταν πρόθυμη να επιτρέψει στην Gazprom να εμπορεύεται το φυσικό αέριο από κοινού, περιορίζοντας, έτσι, τη ρωσική επιρροή στον κόμβο, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές. Εξάλλου, στην Ευρωπαϊκή Ένωση προωθείται η πρόταση για την απαγόρευση των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου από το τέλος του 2027.

Μια ιδέα στον απόηχο των εκρήξεων στους αγωγούς Nord Stream

Ήταν τον Οκτώβριο του 2022, λίγες εβδομάδες μετά την μυστηριώδη έκρηξη των αγωγών Nord Stream, όταν ο Πούτιν εξέφρασε για πρώτη φορά την ιδέα δημιουργίας ενός κόμβου διανομής φυσικού αερίου στην Τουρκία. Καθώς η ενεργειακή επιρροή του Κρεμλίνου στην περιοχή συρρικνωνόταν ραγδαία, παρουσίασε ένα σχέδιο που θα κατέληγε στο να λαμβάνει η Τουρκία ροές φυσικού αερίου ίσες με τη χωρητικότητα του κατεστραμμένου αγωγού Nord Stream, ήτοι περίπου 55 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως. Το έργο θα απαιτούσε δαπανηρούς πρόσθετους αγωγούς κατά μήκος της Μαύρης Θάλασσας, αλλά θα ήταν «οικονομικά βιώσιμο» και πιο ασφαλές από άλλες ευρωπαϊκές διαδρομές, είχε δηλώσει ο Ρώσος Πρόεδρος. Πάντως, άτομα που γνωρίζουν το θέμα δηλώνουν ότι η ιδέα του τουρκικού κόμβου δεν προήλθε από την Gazprom και πιθανόν να γεννήθηκε σε πολιτικούς κύκλους πέριξ του Κρεμλίνου.

Οι διευθυντές της ρωσικού φυσικού αερίου αρχικά εξεπλάγησαν όταν άκουσαν τον Πούτιν να προωθεί δημόσια την ιδέα, όπως ανέφερε στο Bloomberg ένα άτομο. Παρ’ όλα αυτά, ο εξαγωγικός βραχίονας του γίγαντα φυσικού αερίου άρχισε να εργάζεται ενεργά πάνω στο σχέδιο.

Το δίκτυο των αγωγών ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη

Η πρόταση είχε επίσης υποστήριξη στην Τουρκία, η οποία έχει τη φιλοδοξία να καταστεί περιφερειακό κέντρο εμπορίας φυσικού αερίου με τον δικό της δείκτη τιμών. Ωστόσο, παρά το ενδιαφέρον της Άγκυρας και τις διαβεβαιώσεις της Μόσχας το 2022 και το 2023 ότι οι διαπραγματεύσεις θα διαρκούσαν μόνο μήνες, το έργο δεν προχώρησε.

Ωστόσο, καθώς η Gazprom εξέταζε τις λεπτομέρειες της πρότασης, έχανε όλο και περισσότερο το ενδιαφέρον της. Σύμφωνα με τις αρχικές συζητήσεις, η Τουρκία σχεδίαζε να διαθέσει η ίδια στην αγορά το φυσικό αέριο που παραδίδεται στον κόμβο, με την Gazprom να ενεργεί μόνο ως προμηθευτής, όπως ανέφεραν άτομα που γνωρίζουν τις συνομιλίες. Όπως τόνισαν, η ρωσική εταιρεία δεν ήταν πρόθυμη να δώσει στην Τουρκία τόσο μεγάλο έλεγχο. Παράλληλα, σύμφωνα με κάποια πηγή, η χωρητικότητα του αγωγού της Τουρκίας προς τα μέλη της ΕΕ στην περιοχή, την Ελλάδα και τη Βουλγαρία, ήταν πολύ περιορισμένη για να διαχειριστή τη ροή σημαντικά πρόσθετων προμηθειών. Αυτή η περιορισμένη χωρητικότητα για διασυνοριακές ροές υπονόμευσε την προοπτική ενός πλήρους τουρκικού κόμβου με τον δικό του δείκτη τιμών, ανέφερε η πηγή.

Η Gazprom και το γραφείο Τύπου του Αντιπροέδρου της Κυβέρνησης Αλεξάντερ Νόβακ, ο οποίος επιβλέπει τον ενεργειακό τομέα της Ρωσίας, δεν απάντησαν σε αιτήματα του Bloomberg για σχολιασμό. Επίσης, εκπρόσωπος του Κρεμλίνου δεν απάντησε αμέσως σε αίτημα για σχολιασμό.

Ας σημειωθεί ότι πέρυσι, σε συνάντηση με τον Πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο Πούτιν είχε επαναλάβει ότι η τουρκική ιδέα είναι ακόμα στην ημερήσια διάταξη και θα βοηθούσε στη δημιουργία «ισορροπημένων μηχανισμών τιμολόγησης» για το ρωσικό φυσικό αέριο. Ωστόσο, υπήρχαν ήδη ενδείξεις ότι η φιλοδοξία μειωνόταν, καθώς ο πρόεδρος είχε αποκλείσει νωρίτερα την αποθήκευση μεγάλων όγκων ρωσικού φυσικού αερίου στην Τουρκία, κάτι που αποτελεί προϋπόθεση για έναν μεγάλο κόμβο. Επίσης, τα στελέχη της Gazprom έχουν σταματήσει εδώ και καιρό να συζητούν τον τουρκικό κόμβο τόσο εσωτερικά όσο και σε συναντήσεις με κυβερνητικούς αξιωματούχους της χώρας, ανέφεραν οι πηγές.

Η Άγκυρα συνεχίζει να ελπίζει

Πάντως, η στάση της Τουρκίας σχετικά με τα σχέδια για τον κόμβο φυσικού αερίου δεν έχει αλλάξει και παραμένει πρόθυμη να συνεργαστεί με τη Ρωσία σε μια κοινή επιχείρηση για την πρωτοβουλία, σύμφωνα με έναν Τούρκο αξιωματούχο που γνωρίζει το θέμα, ο οποίος μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας, καθώς οι συνομιλίες είναι ιδιωτικές. Ωστόσο, η διαδικασία έχει καθυστερήσει εδώ και κάποιο χρονικό διάστημα, όπως παραδέχτηκε ο αξιωματούχος.

Το Υπουργείο Ενέργειας της Τουρκίας αρνήθηκε να σχολιάσει, όπως και η Botas, η οποία διαχειρίζεται τους αγωγούς φυσικού αερίου της χώρας.

Η αναβολή του έργου δεν επηρεάζει τις τρέχουσες συναλλαγές της Gazprom με την Τουρκία, η οποία παραμένει ένας από τους μεγαλύτερους αγοραστές φυσικού αερίου του ρωσικού ενεργειακού κολοσσού.