Τις Νέες Προκλήσεις για την Ενεργειακή Ασφάλεια στη ΝΑ Ευρώπη Αναδεικνύει το Πιο Πρόσφατο Research Note του ΙΕΝΕ

Ημ/νία δημοσίευσης: Πέμπτη, 4 Σεπτεμβρίου 2025

Στις νέες προκλήσεις για την Ενεργειακή Ασφάλεια στη ΝΑ Ευρώπη είναι αφιερωμένο το πιο πρόσφατο Research Note του ΙΕΝΕ. Ειδικότερα, το Research Note No. 4, με τίτλο “ Fresh Challenges for Energy Security in SE Europe” (προσβάσιμο εδώ) διερευνά το διαμορφούμενο τοπίο της ενεργειακής ασφάλειας σε ολόκληρη τη ΝΑ Ευρώπη μετά την ενεργειακή κρίση του 2022-2023 και υπό το πρίσμα των συνεχιζόμενων γεωπολιτικών εντάσεων, κυρίως λόγω του συνεχιζόμενου πολέμου στην Ουκρανία και της αναζωπύρωσης της αστάθειας στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή.

Η επίκαιρη αυτή έκθεση του ΙΕΝΕ, που ετοιμάστηκε στο πλαίσιο του προγράμματός του για το “ Regional Energy Security”, αναδεικνύει το πώς η ενεργειακή κρίση, που προκλήθηκε από τις περικοπές στις εξαγωγές φυσικού αερίου της Ρωσίας προς την Ευρώπη, έχει αναδιαμορφώσει τις ενεργειακές προτεραιότητες της Γηραιάς Ηπείρου. Ενώ έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος στη διαφοροποίηση του εφοδιασμού μέσω εισαγωγών LNG και περιφερειακών διασυνδέσεων, οι οποίες διευκολύνουν την πρόσβαση στο φυσικό αέριο της Κασπίας, η ΝΑ Ευρώπη παραμένει ιδιαίτερα ευάλωτη λόγω της εξάρτησής της από τα ορυκτά καύσιμα, τις υπανάπτυκτες ενεργειακές υποδομές και το σύνθετο γεωπολιτικό περιβάλλον.

Το νέο Research Note του ΙΕΝΕ περιγράφει την ανάγκη για περαιτέρω επενδύσεις σε υποδομές και ακόμη πιο στενή περιφερειακή συνεργασία με στόχο την εξασφάλιση οικονομικά προσιτής, αξιόπιστης και βιώσιμης ενέργειας.

Ένα βασικό ζήτημα που υπογραμμίζεται από το εν λόγω Research Note είναι η σημασία της επέκτασης της εγχώριας παραγωγής φυσικού αερίου σε χώρες όπως η Ρουμανία, η Κροατία, η Ελλάδα, η Τουρκία και ενδεχομένως η Βουλγαρία. Αυτές οι εξελίξεις -ιδίως στη Μαύρη Θάλασσα- είναι κρίσιμες για την ενίσχυση της τοπικής ενεργειακής ανεξαρτησίας και την υποστήριξη ευρύτερων προσπαθειών διαφοροποίησης του εφοδιασμού της ΕΕ.

Η έκθεση εξετάζει επίσης τη στρατηγική σημασία του Κάθετου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου, του Νότιου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου και των νέων τερματικών σταθμών LNG και FSRU, όπως το FSRU της Αλεξανδρούπολης στην Ελλάδα. Επιπλέον, διερευνά τις ευκαιρίες και τους κινδύνους που σχετίζονται με τους πόρους φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου. Ενώ η περιοχή διαθέτει σημαντικά αποθέματα, μετά τα τελευταία ευρήματα στην Κύπρο, το Ισραήλ και την Αίγυπτο, οι συνεχιζόμενες συγκρούσεις και οι περιορισμοί στις υποδομές αποτελούν πρόκληση για την έγκαιρη και αποτελεσματική ανάπτυξή τους.

Οι συγγραφείς υπογραμμίζουν την ανάγκη για επείγουσα περιφερειακή συνεργασία, ευθυγράμμιση του κανονιστικού πλαισίου και την υιοθέτηση μακροπρόθεσμων επενδυτικών στρατηγικών με στόχο την ενσωμάτωση των πόρων αυτών στο ενεργειακό μείγμα της Ευρώπης.

Επιπλέον, η έκθεση τονίζει ότι η απότομη αύξηση των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας κατά τη διάρκεια της πρόσφατης ενεργειακής κρίσης αποκάλυψε διαρθρωτικές αδυναμίες στα περιφερειακά συστήματα ηλεκτρικής ενέργειας, όπως περιορισμένες διασυνδέσεις, υπερβολική εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και ασυνεπή ολοκλήρωση της αγοράς. Αν και οι τιμές χονδρικής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη έχουν αρχίσει να σταθεροποιούνται, οι χώρες της ΝΑ Ευρώπης εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν υψηλό κόστος στη λιανική ρεύματος και ασταθή ισορροπία προσφοράς-ζήτησης.

Η έκθεση τονίζει την ανάγκη επιτάχυνσης των μεταρρυθμίσεων της αγοράς, του διασυνοριακού εμπορίου και της επέκτασης της δυναμικότητας των ΑΠΕ, ώστε να διασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη σταθερότητα των τιμών και η ασφάλεια του εφοδιασμού.

Παράλληλα, το νέο Research Note του ΙΕΝΕ τονίζει τον κρίσιμο ρόλο της αποθήκευσης ενέργειας και της πυρηνικής ενέργειας στην αντιμετώπιση των αυξανόμενων ανησυχιών σχετικά με την αξιοπιστία του δικτύου και τους στόχους της ενεργειακής μετάβασης.. Αναγνωρίζει ότι η αποθήκευση ενέργειας -ιδίως τα συστήματα μπαταριών και την αντλησιοταμίευση- είναι απαραίτητη για τη διαχείριση της διαλείπουσας παραγωγής των ΑΠΕ και την εξισορρόπηση των φορτίων ενέργειας σε ολόκληρη την περιοχή.

Ταυτόχρονα, επισημαίνεται ότι η πυρηνική ενέργεια παραμένει μια βιώσιμη επιλογή χαμηλών εκπομπών άνθρακα, ειδικά για χώρες όπως η Βουλγαρία και η Ρουμανία, οι οποίες διαθέτουν ήδη λειτουργικούς αντιδραστήρες και σχέδια επέκτασής τους.

Το IENE τάσσεται υπέρ ενός πιο ισορροπημένου ενεργειακού μείγματος στη ΝΑ Ευρώπη, το οποίο θα περιλαμβάνει ισχυρές υποδομές αποθήκευσης και μια ρεαλιστική αξιολόγηση του ρόλου της πυρηνικής ενέργειας στην απανθρακοποίηση, την ενεργειακή ανεξαρτησία και τη σταθερότητα του δικτύου.

Συνοψίζοντας, το Research Note No. 4 έχει στόχο να δράσει ως ένα μέσο αφύπνισης για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, τους επενδυτές και τους περιφερειακούς ενδιαφερόμενους φορείς. Η έκθεση τονίζει ότι, ενώ η ΝΑ Ευρώπη κατέχει μία γεωγραφική θέση κατάλληλη ώστε να αποτελέσει ένας ζωτικός ενεργειακός κόμβος για την ευρωπαϊκή ήπειρο, αυτό το δυναμικό μπορεί να υλοποιηθεί μόνο μέσω στρατηγικού σχεδιασμού, βελτιωμένης διακυβέρνησης και αποφασιστικής εφαρμογής όχι μόνο των ενεργειακών πολιτικών της ΕΕ, αλλά κυρίως των εθνικών. Επιπλέον, τέτοιες πολιτικές θα πρέπει να προσανατολίζονται προς μεγαλύτερη ενεργειακή ανεξαρτησία και την επίτευξη ανταγωνιστικών τιμών ενέργειας.