Επείγει η Αναχρηματοδότηση του ΛΑΓΗΕ για να Μη Καταρρεύσει το Ηλεκτρικό Σύστημα της Χώρας, του κ. Κ. Ν. Σταμπολή*

Ημ/νία δημοσίευσης: Τετάρτη, 25 Ιουλίου 2012

Όπως κατ’ επανάληψη έχουμε επισημάνει μέσα από την στήλη, το ηλεκτρικό σύστημα της χώρας λειτουργεί οριακά τους τελευταίους μήνες αφού ο φορέας που είναι υπεύθυνος για την καθημερινή εκκαθάριση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα ρευστότητας. Με αποτέλεσμα όλοι οι ανεξάρτητοι παραγωγοί, τόσο των ΑΠΕ (πχ. αιολικά πάρκα, φωτοβολταϊκά, μικρά υδροηλεκτρικά) όσο και αυτών που λειτουργούν μεγάλες μονάδες φυσικού αερίου, να μένουν απλήρωτοι για μήνες ενώ οι υποχρεώσεις τους προς τράπεζες και προμηθευτές τρέχουν με αποτέλεσμα πολλοί από αυτούς, ιδίως οι μικρότεροι, να αντιμετωπίζουν το φάσμα της χρεοκοπίας. Για αυτό μερικοί από αυτούς έχουν ήδη ξεκινήσει να στέλνουν εξώδικα αλλά και αιτήσεις κατασχέσεως προς τον Λειτουργό της Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας, γνωστό ως ΛΑΓΗΕ, ο οποίος βάσει του Ν 4001/2011 αντικατέστησε τον ΔΕΣΜΗΕ στο σκέλος της καθημερινής λειτουργίας της αγοράς.

Για μια σειρά από λόγους που έχουν την αφετηρία τους στην στρεβλή οργάνωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, την καταστρατήγηση του Κώδικα Λειτουργίας (που οδήγησε σε χαμηλές τιμές ΟΤΣ το 2009 και 2010), τα υψηλά ποσά cost recovery που πρέπει να πληρώνει ο ΛΑΓΗΕ στους ανεξάρτητους παραγωγούς θερμικών μονάδων και ακόμη μεγαλύτερες επιβαρύνσεις με την υιοθέτηση υψηλών τιμών πληρωμών προς τους παραγωγούς ΑΠΕ (δηλ. τα γνωστά “ Feed in Tariffs”), χωρίς καμία μακροχρόνια πρόβλεψη η μελέτη για τις επιπτώσεις και την συσχέτιση πληρωμών – εσόδων, ο ΛΑΓΗΕ έχει αυτή την στιγμή βρεθεί σε πλήρη οικονομικό αδιέξοδο βλέποντας ανήμπορος το έλλειμμα του ν’ αυξάνεται καθημερινά με ιλιγγιώδεις ρυθμούς.

Σύμφωνα με πλέον πρόσφατα στοιχεία το έλλειμμα αυτό αυξάνεται κατά 1.0 εκατ. ευρώ την ήμερα αφού σχεδόν σε καθημερινή βάση προσθέτονται στο ηλεκτρικό δίκτυο νέες μονάδες ΑΠΕ κυρίως φωτοβολταϊκά, την παραγωγή των οποίων καλείται να αγοράζει κατά προτεραιότητα ο Λειτουργός. Σήμερα, ο ΛΑΓΗΕ έχει φθάσει να έχει σωρευμένο έλλειμμα που αγγίζει τα 400 εκατ. ευρώ το οποίο στο μεγαλύτερο μέρος του, περί τα 272 εκατ. ευρώ οφείλεται στην ψαλίδα των ΑΠΕ (δηλ. εκροές προς παραγωγούς πολύ μεγαλύτερες από τις εισπράξεις του τέλους ΑΠΕ), και τα 130 εκατ. ευρώ κυρίως από τα φέσια που άφησαν οι εταιρείες retail που χρεοκόπησαν μεταξύ των οποίων η Hellas Power, η Energa, η Vivid κ.α., αλλά και ένα μέρος από την αργοπορία είσπραξης των ποσών για πληρωμές τύπου cost recovery.

Σύμφωνα με πηγές προσκείμενες στην διοίκηση του ΛΑΓΗΕ η βασική αιτία για την ραγδαία αύξηση του ελλείμματος του Λειτουργού, που άρχισε να εμφανίζεται το 2009, είναι η ταχεία ένταξη στο ηλεκτρικό σύστημα νέων μονάδων ΑΠΕ, κυρίως φωτοβολταϊκών, οι οποίες πληρώνονται με υψηλές ταρίφες FIT’ s βάσει του Ν 3851/2010. Παρά την σταδιακή έκτοτε αποκλιμάκωση των τιμών, η οποία πάλι έγινε αυθαίρετα και μακράν των ρυθμών μείωσης του κόστους του εξοπλισμού, ο ΛΑΓΗΕ άρχισε να εμφανίζει ελλείμματα στον ειδικό λογαριασμό ΑΠΕ αρχής γενομένης το 2009 με -42.22 εκατ. ευρώ, με -57.35 εκατ. ευρώ το 2010, με -88.59 εκατ. ευρώ το 2011 και σχεδόν -60.0 εκατ. ευρώ το Α’ εξάμηνο του 2012, το οποίο σημαίνει ότι σωρευτικά το έλλειμμα του ειδικού λογαριασμού αναμένεται ότι θα ξεπεράσει τα 270 εκατ. ευρώ μέχρι τα τέλη Ιουλίου εφέτος.

Σύμφωνα με τις ανωτέρω πηγές βασικός λόγος για τον εκτροχιασμό του λογαριασμού ΑΠΕ του ΛΑΓΗΕ είναι χωρίς αμφιβολία οι υψηλές τιμές FIT’ s και όχι η ανεπάρκεια του τέλους ΑΠΕ – το οποίο πληρώνει ο καταναλωτής με τον λογαριασμό της ΔΕΗ. Να θυμίσουμε ότι το Τέλος ΑΠΕ αυξήθηκε σημαντικά τον Ιανουάριο εφέτος μετά από σχετική απόφαση της ΡΑΕ (Ν 1453/2011) έτσι που τα έσοδα του ΛΑΓΗΕ από την επιβολή του για το Α’ πεντάμηνο εφέτος να φθάνουν τα 117.59 εκατ. ευρώ, ενώ για όλο το 2011 διαμορφώθηκε στα 100.74 εκατ. ευρώ. Όμως παρά την γενναία αυτή αναπροσαρμογή (τη μεσοσταθμική αναπροσαρμογή του Ειδικού Τέλους ΑΠΕ από 1,95 €/ MWh που ήταν πέρυσι, σε 5,99 €/ MWh σήμερα) οι εκροές για την πληρωμή των παραγωγών ΑΠΕ, στους οποίους τώρα έχουν προστεθεί και τα φωτοβολταϊκά στις στέγες, είναι τόσο μεγάλες που τα αυξημένα έσοδα από το τέλος ΑΠΕ αδυνατούν να καλύψουν την διαφορά.

Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι το 2011 ο ΛΑΓΗΕ κατέβαλε συνολικά 511.02 εκατ. ευρώ στους ανεξάρτητους παραγωγούς ΑΠΕ και 30.49 εκατ. ευρώ σε οικιακούς παραγωγούς φωτοβολταϊκών, δηλ. σύνολο 541.52 εκατ. ευρώ ενώ την ίδια περίοδο εισέπραξε μόλις 100.74 εκατ. ευρώ από το τέλος ΑΠΕ, επιπλέον 105.82 εκατ. ευρώ από τα πρόστιμα εκπομπών αερίων θερμοκηπίου (τα οποία το 2012 θα είναι κατά πολύ μειωμένα) και 240.98 εκατ. ευρώ από την Οριακή Τιμή του Συστήματος (ΟΤΣ). Αφαιρώντας – 5.40 εκατ. ευρώ έξοδα για τα μη διασυνδεδεμένα νησιά το σωρευτικό έλλειμμα για το 2011 διαμορφώθηκε στα -88.59 εκατ. ευρώ. Το δε Α’ πεντάμηνο του 2012 το έλλειμμα έφθασε στα -33.63 εκατ. ευρώ παρά το υψηλότερο τέλος ΑΠΕ, αφού μόνο σε αυτή την περίοδο προστέθηκαν 260 MW φωτοβολταϊκά και 70 MW αιολικά, με την συνολική εγκατεστημένη ισχύ ΑΠΕ στο διασυνδεδεμένο σύστημα μόνο να έχει κορυφωθεί στα 2,500 MW (Ιούλιος 2012).

Η αδυναμία ομαλής λειτουργίας του ΛΑΓΗΕ ως προς την καταβολή πληρωμών προς τους παραγωγούς επηρέασε όπως ήτο φυσικό και την ΔΕΠΑ η οποία πωλεί αέριο στην ΔΕΗ και στους ανεξάρτητους παραγωγούς που λειτουργούν τις θερμοηλεκτρικές μονάδες φυσικού αερίου ( CCGT). Για ν’ αποφύγει το πρόβλημα από μια ενδεχόμενη αδυναμία πληρωμών της ΔΕΠΑ προς τους ξένους προμηθευτές της – δηλ. Gazprom, Sonatrach και BOTAS – η κυβέρνηση μέσω του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων δανειοδότησε πρόσφατα τη ΔΕΠΑ και τη ΔΕΗ με 220 εκατ. ευρώ συνολικά και έτσι απεφεύχθη προς το παρόν η παύση εισαγωγών φυσικού αερίου που θα οδηγούσε μοιραία σε πολύωρες διακοπές της ηλεκτροδότησης της χώρας εν μέσω καύσωνα. Όμως το πρόβλημα ουδόλως έχει λυθεί αφού ο ΛΑΓΗΕ εξακολουθεί να χρωστά περισσότερα από 100 εκατ. ευρώ στους ανεξάρτητους παραγωγούς οι οποίοι με την σειρά τους χρωστάνε στη ΔΕΠΑ και έτσι το ντόμινο των χρεών που ξεκίνησε με την άτυπη στάση πληρωμών του ΛΑΓΗΕ συνεχίζεται ad infinitum.

Όμως μια δανειοδότηση του ΛΑΓΗΕ με το ποσό των 200 – 250 εκατ. ευρώ, όπως εισηγούνται αρκετοί στην κυβέρνηση, μπορεί μεν να λύσει προσωρινά το πρόβλημα ρευστότητας του ΛΑΓΗΕ όμως επ’ ουδενί λόγο μπορεί ν’ αποτελέσει βιώσιμη λύση όσο η αγορά ηλεκτρισμού εξακολουθεί να λειτουργεί μ’ ένα ιδιαίτερα στρεβλό τρόπο και η διείσδυση των ΑΠΕ να χρυσοπληρώνεται και να επιβαρύνει υπέρμετρα τους καταναλωτές μαζί με τους πάσης φύσεως φόρους που επιβάλλονται από ένα κράτος που τελεί υπό χρεοκοπία και μια κυβέρνηση η οποία προσπαθεί με κάθε τρόπο να κάνει οικονομίες περικόπτοντας πάγια έξοδα, μισθούς και συντάξεις. Για αυτό, όπως τονίζουν πολλοί παράγοντες της αγοράς, η λύση στο σημερινό πρόβλημα θα πρέπει να προέλθει από έναν συνδυασμό άμεσων δράσεων, που αφενός θα αποβλέπουν στην αύξηση κεφαλαίου του ΛΑΓΗΕ με 200 ή και 300 εκατ. ευρώ και παράλληλα τον εξορθολογισμό των πληρωμών προς τους παραγωγούς ΑΠΕ, δηλ. τα FIT’ s, ώστε και η ανάπτυξη των ΑΠΕ να συνεχισθεί αλλά και να μην κινδυνεύει η χώρα να μείνει από ηλεκτρισμό. Μοιραία θα οδηγηθούμε προς μια ριζική αλλαγή του καθεστώτος των Feed in Tariffs με στόχο την μείωση των μηνιαίων εκροών του ΛΑΓΗΕ ώστε αυτός να οδηγηθεί σε πλήρως ισοσκελισμένες χρήσεις, κάτι που αναπόφευκτα θα οδηγήσει σε μειώσεις των τιμολογίων που πληρώνονται σήμερα οι παραγωγοί ΑΠΕ. Όμως, όπως παρατηρεί γνωστό στέλεχος της αγοράς, με εμπειρία λειτουργίας εκατοντάδων μεγαβάτ εγκατεστημένων ΑΠΕ, «είναι προτιμότερο ως αυτοπαραγωγοί να πληρωνόμαστε μικρότερα ποσά σε τακτική βάση, παρά μεγαλύτερα τα οποία το κράτος αδυνατεί να μας καταβάλει επί μήνες με αποτέλεσμα ν’ αυξάνονται τα χρέη μας προς τις τράπεζες, τους προμηθευτές και το Δημόσιο».

Το πόσο επιβεβλημένη είναι μια αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου του ΛΑΓΗΕ προκύπτει μόνο και μόνο από το γεγονός ότι ο εν λόγω κρατικός οργανισμός καλείται να διεκπεραιώνει μια εκκαθάριση της τάξης των 4 -5 δις ευρώ το χρόνο (μόνο για τις ΑΠΕ θα καταβάλλει εφέτος σχεδόν 1.0 δις ευρώ) έχοντας σήμερα επίσημο κατατεθειμένο κεφάλαιο μόλις 300, 000 ευρώ!

Σήμερα το πρόβλημα ρευστότητας του ΛΑΓΗΕ, ο οποίος πριν από λίγες ημέρες κατόρθωσε δια της βίας να πληρώσει τους παραγωγούς ένα μέρος από την εκκαθάριση του Μαρτίου, έχει μεγεθυνθεί πέρα από κάθε πρόβλεψη και έχει μεταδοθεί υπό μορφή χιονοστιβάδας σε όλη την ενεργειακή αγορά καταλήγοντας στην ΔΕΠΑ, της οποίας όμως οι προμηθευτές είναι διεθνείς και άρα η όποια καθυστέρηση ή αδυναμία πληρωμής σημαίνει αυτόματα διακοπή της τροφοδοσίας. Προ αυτής της πολύ πραγματικής απειλής, που σε πρώτη φάση θα σημαίνει πολύωρες καθημερινές διακοπές στην ηλεκτροδότηση της χώρας και ακολούθως θα ακολουθήσουν χρεοκοπίες αρκετών ανεξάρτητων παραγωγών, η κυβέρνηση θα πρέπει σε διάστημα ολίγων μόλις εβδομάδων να εξεύρει μια προσωρινή έστω λύση ώστε ν΄ αποφευχθεί η κατάρρευση του συστήματος. Ταυτόχρονα δε θα πρέπει να δρομολογήσει ένα μακρόπνοο πρόγραμμα με στόχο την ανακεφαλαιοποίηση του ΛΑΓΗΕ και ταυτόχρονα την αναδιάταξη και αναδιοργάνωση της λειτουργίας της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας.

(από www.energia.gr, 19/07/2012)