Απόψεις & Θέσεις Μελών ΙΕΝΕ

Θαλάσσιο Κοίτασμα Πετρελαίου «Δυτικού Κατακόλου»: Προοπτικές Εκμετάλλευσης, Τριάντα Χρόνια Μετά την Ανακάλυψη, του Δρ Κωνσταντίνου Α. Νικολάου, Μέλους Δ.Σ. ΙΕΝΕ*

Ημ/νία δημοσίευσης: Δευτέρα, 30 Ιουλίου 2012

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Η απάντηση στην ερώτηση, εάν η Ελλάδα έχει δυνατότητες ανακάλυψης και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων, είναι κατηγορηματικά θετική. Αυτό γιατί υπάρχουν επιβεβαιωμένα πετρελαϊκά συστήματα στις Αλπικές και Μεταλπικές ιζηματογενείς λεκάνες της Δυτικής Ελλάδας και στις Τριτογενείς λεκάνες της Ανατολικής Ελλάδας, όπου ΣΥΝΥΠΑΡΧΟΥΝ μητρικά πετρώματα υδρογονανθράκων, πετρώματα ταμιευτήρες, πετρώματα καλύμματα, κατάλληλες παγίδες και σωστή γεωλογική ιστορία, δηλαδή όλες εκείνες οι προϋποθέσεις που απαιτούνται για την ύπαρξη κοιτασμάτων. Οι ενεργές ενδείξεις υδρογονανθράκων στην επιφάνεια και σε γεωτρήσεις, οι ίδιες οι ανακαλύψεις πεδίων υδρογονανθράκων σε Ανατολική και Δυτική Ελλάδα, ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΝΟΥΝ την ύπαρξη ενεργών πετρελαϊκών συστημάτων και συνηγορούν στις πιθανότητες ύπαρξης πεδίων Υ/Α στο Ελληνικό υπέδαφος. Τα ανάλογα συστήματα πετρελαίου ,των ανακαλύψεων και των κοιτασμάτων της Ιταλίας, Κροατίας , Αλβανίας και της Ανατολικής Θράκης ενισχύουν την άποψη ότι η Ελλάδα έχει βάσιμες πιθανότητες να ανακαλύψει κοιτάσματα πετρελαίου. Μετά από δώδεκα χρόνια αδράνειας και οπισθοδρόμησης και μέσα σε περιβάλλον τεράστιας οικονομικής κρίσης, η πολιτεία προσπαθεί να επανεκκινήσει τις προσπάθειες εκμετάλλευσης των ενεργειακών της κοιτασμάτων, τα οποία θα συνεισφέρουν μέγιστα στην ανόρθωση της χώρας μας. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και αξιοποίηση του κοιτάσματος Δυτικό Κατάκολο.

ΚΟΙΤΑΣΜΑ ΔΥΤΙΚΟΥ ΚΑΤΑΚΟΛΟΥ: Το κοίτασμα του Δυτικού Κατακόλου ανακαλύφθηκε από την κρατική ΔΕΠ ΑΕ το 1981-1982. Η ανακάλυψη και η επιβεβαίωση έγινε με τρεις θαλάσσιες γεωτρήσεις. Το κοίτασμα βρίσκεται 3,5 χλμ νοτιοδυτικά του ακρωτηρίου Κατάκολου, σε βάθος θάλασσας 200-300 μ. (χάρτης-1)

Δορυφορικός Χάρτης Κατακόλου (1)

Το κοίτασμα εντοπίσθηκε σε βάθη 2500-2600 μ., μέσα σε καλυμμένο παλαιοανάγλυφο από ανθρακικά πετρώματα, με μικρό πρωτογενές πορώδες, αλλά με καλό δευτερογενές πορώδες από διακλάσεις και καρστ. Οι δοκιμές παραγωγής (φωτογραφία 1)έδωσαν αρχική δυναμικότητα ημερήσιας παραγωγής 20 – 22 εκατ. κυβικών ποδών Φυσικού Αερίου, από δύο ζώνες και 1500 βαρ/ημέρα πετρελαίου. Η ανακοίνωση του ΥΠΕΚΑ για απολήψιμα αποθέματα 3 εκατ. βαρ. πετρελαίου, θεωρείται εξαιρετικά συντηρητική, ενώ το ενδιαφέρον προσαυξάνεται από την ζώνη του υπερκείμενου αερίου.

Φωτογραφία 1- Δοκιμές καύσης κοιτάσματος 1981

ΣΧΕΔΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ: Το 1981 το χωριό Κατάκολο ήταν ένα μικρό «ψαροχώρι» και το λιμάνι του είχε περιορισμένη κίνηση και μικρές δυνατότητες. Τριάντα χρόνια μετά το χωριό μεγάλωσε, το λιμάνι εκσυγχρονίστηκε και έγινε τόπος προορισμού πλοίων κρουαζιέρας και επίσκεψης χιλιάδων τουριστών, ντόπιων και ξένων. Παράλληλα η απασχόληση προσανατολίσθηκε στα νέα δεδομένα, με παροχή τουριστικών υπηρεσιών πάσης φύσεως και εξυπηρέτηση της γρήγορα αυξανόμενης κρουαζιέρας. Για αυτό σήμερα η εκμετάλλευση του κοιτάσματος από την θάλασσα, με θαλάσσιες γεωτρήσεις και εξέδρες πετρελαίου, 3,5 χλμ ΝΔ του ακρωτηρίου, είναι φυσικό και αναμένεται να συναντήσει δυσκολίες και αντιδράσεις από την τοπική κοινωνία. Όμως για ακόμα μια φορά η ραγδαία πρόοδος της επιστήμης και της τεχνολογίας των γεωτρήσεων και εξορύξεων έρχεται να προσφέρει λύσεις. Η τεχνολογία των πλάγιων και οριζόντιων γεωτρήσεων και οι νέες τεχνικές εκμετάλλευσης μπορούν να εφαρμοσθούν και στην περίπτωση του κοιτάσματος του Δυτικού Κατακόλου, όπως γίνεται σε όλο τον κόσμο και στην Ελλάδα(ΠΡΙΝΟΣ/ΕΨΙΛΟΝ). Η εκμετάλλευση του κοιτάσματος μπορεί να γίνει χωρίς δυσκολίες από θέση δίπλα στις εγκαταστάσεις του βιολογικού καθαρισμού, κοντά στο ακρωτήρι, για να ξεπερασθούν με τον βέλτιστο δυνατό τρόπο τυχόν περιβαλλοντικά προβλήματα. Από την θέση αυτή, που είναι ήδη «υποβαθμισμένη», μπορεί να ξεκινήσει γεώτρηση η οποία θα κατευθυνθεί νοτιοδυτικά προς το κοίτασμα. Το συνολικό μήκος της γεώτρησης θα είναι της τάξης των 5.000 μέτρων. Με αυτό τον τρόπο θα αποφευχθούν οι εξέδρες στη θάλασσα και η όπια άμεση ή έμμεση (ακόμα και οπτική) επαφή με το λιμάνι.

Την ίδια στιγμή στο στόχαστρο της νέας προσπάθειας θα είναι και η εκμετάλλευση τριών ανακαλύψεων βιογενούς αερίου, που έγιναν από την κρατική εταιρία στο τέλος της δεκαετίας του 1970 στην ευρύτερη χερσαία περιοχή του Κατακόλου

Χάρτες & Φωτ. Περιοχής Κατακόλου

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΑΝΟΙΚΤΗΣ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗΣ: Στις αρχές του τρέχοντος έτους , προκηρύχθηκε διαγωνισμός για έρευνες υδρογονανθράκων, με την διαδικασία ανοικτής πρόσκλησης -« open door», για τρεις περιοχές της Δυτικής Ελλάδας, στα Ιωάννινα , στον Πατραϊκό κόλπο και το Κατάκολο. (χάρτης 2)

Χάρτης 2. Περιοχές Διαγωνισμών 2012

Ήδη στις 2 Ιουλίου το Υπουργείο Ενέργειας και Περιβάλλοντος δέχθηκε προσφορές για όλες τις περιοχές ανοικτής πρόσκλησης. Για την περιοχή του Κατακόλου υποβλήθηκαν δύο προσφορές από δύο ομίλους. Ο ένας όμιλος αποτελείται από μια Ελληνική, μια διεθνή και μια Αγγλική εταιρία πετρελαίων, ενώ η δεύτερη εταιρία υποστηρίζεται από Νορβηγικές και Αγγλικές εταιρίες πετρελαίων, όλες με εμπειρία στον τομέα των εξορύξεων. Η αξιολόγηση δεν έχει ξεκινήσει ακόμα, αλλά πιστεύεται ότι και οι δύο όμιλοι έχουν τα εχέγγυα για να εκτελέσουν τα απαιτούμενα προγράμματα. Η επιλογή θα γίνει από το ΥΠΕΚΑ, με βασικά κριτήρια την οικονομική και τεχνική δυνατότητα του κάθε διαγωνιζόμενου, το προτεινόμενο πρόγραμμα εργασιών έρευνας και εκμετάλλευσης, τις παρεχόμενες εγγυήσεις, το ύψος των μισθωμάτων προς το Δημόσιο, την παρεχόμενη εκπαίδευση, τα χρονοδιαγράμματα και άλλα οφέλη προς το Δημόσιο κλπ. Ο Νόμος περί υδρογονανθράκων προβλέπει 25% σταθερή φορολογία από την οποία το 5% θα δίνεται στην περιφέρεια.

ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΑ ΩΦΕΛΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ: Όπως είπαμε το 5% της φορολογίας θα δίνεται στην περιφέρεια και από εκεί στην περιοχή όπου γίνεται η έρευνα και εκμετάλλευση, δηλαδή στην περιοχή μας. Πέραν αυτού οι τοπικές κοινωνίες θα ωφεληθούν με την άμεση και έμμεση, διαρκή ή εποχική απασχόληση, την διαρκή παροχή πολλών υπηρεσιών στον ανάδοχο και τους εργολάβους, την εκπαίδευση σε ειδικά θέματα και πολλά άλλα που θα προκύψουν από την διαπραγμάτευση με τον ανάδοχο και τους εργολάβους στα πλαίσια της εφαρμογής των προγραμμάτων και των εργασιών. Πέραν αυτών, η περιοχή μπορεί να ωφεληθεί με την εκμετάλλευση του φυσικού αερίου, για αναβάθμιση των καλλιεργειών με δημιουργία σύγχρονων θερμοκηπίων, θέρμανση χώρων κλπ, κλπ.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ: Πριν από λίγες μέρες συζητήθηκε προκαταρκτικά , σε επίπεδο της αντιπεριφέρειας (νομού) και τοπικών αρχών, η περιβαλλοντική διάσταση και συγκεκριμένα η «ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑΚΑΙ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΩΝ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΑΤΑΚΟΛΟΥ», η οποία ετέθη σε διαβούλευση από το ΥΠΕΚΑ . Όπως ελέχθη από συμμετέχοντες, η μελέτη δεν καλύπτει τις ιδιαιτερότητες της περιοχής Κατακόλου (Λιμάνι, Κρουαζιέρα, Τουρισμός κλπ) και χαρακτηρίσθηκε γενικά ως ελλιπής. Πρέπει να πούμε ότι η μελέτη προσπαθεί να δώσει τον πρώτο προσανατολισμό και δεν είναι δεσμευτική. Αντίθετα στο μοντέλο της σύμβασης του Δημοσίου με τον μελλοντικό ανάδοχο του έργου ( άρθρο 12), προβλέπονται όλα εκείνα τα εχέγγυα τα οποία πρέπει να ακολουθήσει και να εφαρμόσει η εταιρία - εργολάβος, τα οποία διασφαλίζουν το περιβάλλον κατά τα πρότυπα της βόρειας Θάλασσας( Νορβηγία, Μεγάλη Βρετανία). Άρα οι πρώτες τυχόν αρνητικές γνώμες θα πρέπει να επανεξεταστούν και να αναμείνουμε τις τελικές εξηγήσεις από την πολιτεία στα πλαίσια της επίσημης συζήτησης. Εξάλλου η πραγματική μελέτη περιβαλλοντικών όρων θα υποβληθεί σε διαβούλευση από τον μελλοντικό ανάδοχο, ο οποίος θα κληθεί να εφαρμόσει το πρόγραμμα του και θα εξηγήσει με λεπτομέρεια την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων σε όλα τα στάδια. Είναι γνωστό ότι η παραχωρήσεις αδειών εκμετάλλευσης έχουν ορίζοντα 25 χρόνων, μέσα στον οποίο ο ανάδοχος θα πρέπει να αποσβέσει τις επενδύσεις του (πάνω από 150 εκατ. ευρώ στην περίπτωση του Κατακόλου). Και η παγκόσμια εμπειρία δείχνει ότι πρώτοι οι ανάδοχοι (εταιρίες πετρελαίων) επιδιώκουν την καλύτερη δυνατή προστασία του περιβάλλοντος, την καλύτερη δυνατή συνεργασία με τις τοπικές αρχές και κοινωνίες για να διασφαλίσουν την ομαλή και αποτελεσματική και απρόσκοπτη διεξαγωγή των εργασιών πετρελαίου για να ανακτήσουν το κόστος και τις δαπάνες τους.

Τελειώνοντας θα πρέπει να υπογραμμίσω ότι η εκμετάλλευση του κοιτάσματος Κατακόλου θα είναι η πρώτη στην Δυτική Ελλάδα και θα σηματοδοτήσει τις μελλοντικές έρευνες με την προσέλκυση επενδυτών σε όλη την Ελληνική Επικράτεια. Πιστεύω ότι όλοι θα πρέπει να βοηθήσουμε σε αυτή την κατεύθυνση, χωρίς να παραβλέψουμε τίποτε απολύτως από τους όρους προστασίας του περιβάλλοντος, της τοπικής οικονομίας και του πολιτισμού μας. Βοηθώντας θα βοηθήσουμε στην ανόρθωση της Χώρας μας.

*Ο Δρ Κωνσταντίνος Νικολάου είναι Γεωλόγος Πετρελαίων-Ενεργειακός Οικονομολόγος, τ. Τεχνικός Διευθυντής της ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ ΑΕ και τ. Τεχνικός Σύμβουλος της Energean Oil & Gas.

Έχει εμπειρία 38 ετών στην Έρευνα και Παραγωγή Υδρογονανθράκων( Ε&Π Υ/Α). Από την τελευταία του θέση σαν Τεχνικός Διευθυντής Ε&Π Υ/Α της ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ ΑΕ, συντόνισε και επίβλεψε τις ερευνητικές δραστηριότητες της εταιρίας στην Ελλάδα, Λιβύη, Αίγυπτο, και Αλβανία. Συντόνισε την τεχνική αξιολόγηση άνω των 150 επενδυτικών ευκαιριών σε πάνω από 25 χώρες και σε πάνω από 75 διαφορετικά πετρελαϊκά συστήματα, κυρίως σε χώρες της Βόρειας Αφρικής, Μέσης Ανατολής, Ανατολικής Μεσογείου και τ. Σοβιετικής Ένωσης. Διετέλεσε γραμματέας της Συντονιστικής Επιτροπής Ενέργειας του τότε υπουργείου Βιομηχανίας και Ενέργειας και σύμβουλος Υπουργών Ενέργειας. Είναι μέλος της Αμερικανικής Ένωσης Γεωλόγων Πετρελαίου( AAPG ) , της Ελληνικής Γεωλογικής Εταιρίας( ΕΓΕ), του Διεθνούς Συνδέσμου Οικονομολόγων Ενέργειας και μέλος των ΔΣ του Ινστιτούτου Ενέργειας ΝΑ Ευρώπης(ΙΕΝΕ) και του Ελληνικού Ινστιτούτου Υδρογονανθράκων(ΕΛΛΙΝΥ). Από τον Οκτώβριο του 2009 μέχρι και τον Δεκέμβριο του 2011 ήταν ο Τεχνικός Σύμβουλος της Energean Oil & Gas , της μοναδικής εταιρίας με δραστηριότητες Ε&Π Υ/Α στην Ελλάδα(κοιτάσματα Πρίνου). Σήμερα είναι ανεξάρτητος σύμβουλος στην Έρευνα & Παραγωγή Υδρογονανθράκων

Email : knikolaou . kanergy @ otenet . gr