Ενεργειακή Κοσμογονία στην Κύπρο, του κ. Κ. Ν. Σταμπολή*

Ημ/νία δημοσίευσης: Τετάρτη, 3 Οκτωβρίου 2012

Η απόφαση της Δημόσιας Επιχείρησης Φυσικού Αερίου (ΔΕΦΑ) της Κύπρου την περασμένη εβδομάδα για την προκήρυξη διαγωνισμού για την προμήθεια φυσικού αερίου σε μεσοπρόθεσμη βάση, δηλ. μέχρι το 2018, οπότε και αναμένεται να αρχίσει προμήθεια από τα εγχώρια κοιτάσματα στο Οικόπεδο 12, σηματοδοτεί την έναρξη των διαδικασιών που σύντομα θα οδηγήσουν την Μεγαλόνησο στην νέα εποχή του φυσικού αερίου. 

Η μετάβαση αυτή σε ένα νέο καύσιμο, έστω και εισαγόμενο σε πρώτη φάση, κρίνεται απαραίτητη ώστε να ξεκινήσει επιτέλους η διαφοροποίηση του ενεργειακού ισοζυγίου της νήσου θέτοντας ένα τέλος στην απόλυτο μέχρι σήμερα εξάρτηση από το εισαγόμενο πετρέλαιο.

Σύμφωνα με τη ΔΕΦΑ ο διαγωνισμός δεν εξαιρεί καμία τεχνολογία. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να προτείνουν οποιονδήποτε τρόπο προμήθειας και μεταφοράς του φυσικού αερίου, υγροποιημένο, συμπιεσμένο ή ο,τιδήποτε άλλο. Εξ΄άλλου ή όλη η διαδικασία θα τρέξει πολύ γρήγορα με στόχο να υπάρξουν αποτελέσματα και αποφάσεις μέχρι το τέλος του έτους. Όπως τονίζει η ΔΕΦΑ στην ανακοίνωση της, η προμήθεια φυσικού αερίου με την ενδιάμεση αυτή λύση, δεν είναι αυτοσκοπός. Όπως εξ’ άλλου παρατηρούν στελέχη της ΔΕΦΑ που μίλησαν στο energia . gr , «Θα προχωρήσουμε μόνο αν η τιμή που θα εξασφαλίσουμε είναι τέτοια, που να επιφέρει σημαντική μείωση στο κόστος παραγωγής ηλεκτρισμού»

Μία από τις λύσεις που έχει μελετήσει η ΔΕΦΑ και φαίνεται ότι συγκεντρώνει τις περισσότερες πιθανότητες υλοποίησης αφορά στην εγκατάσταση πλωτής μονάδας αποθήκευσης και αεριοποίησης φυσικού αερίου και την μεταφορά του μέσω αγωγού στην περιοχή Βασιλικού όπου θα μπορεί να τροφοδοτήσει άμεσα τον εκεί σταθμό ηλεκτροπαραγωγής. Η δε ΔΕΦΑ έχει ήδη επεξεργασθεί σχέδιο για την κατασκευή ενός βασικού δικτύου κυρίων αγωγών για την διασύνδεση σε πρώτη φάση των σταθμών ηλεκτροπαραγωγής και των βασικών βιομηχανικών μονάδων της Κύπρου. Οι δε ποσότητες που θα απαιτηθούν σε ετήσια βάση σύμφωνα με την ΔΕΦΑ προσδιορίζονται στο 0.5 ως 1.0 δις κυβ. μέτρα τον χρόνο, ποσότητα που θα χρειασθεί να προσφέρει η εταιρεία που θα επιλεχθεί να προμηθεύει το αέριο στην Κύπρο μέχρι το 2018/2019.

Σύμφωνα με κύκλους της αγοράς έχει ήδη εκφραστεί έντονο ενδιαφέρον από Ελληνικούς και διεθνείς επιχειρηματικούς ομίλους με ενδιαφέροντα στον ενεργειακό τομέα για συμμετοχή στον διαγωνισμοό της ΔΕΦΑ. Οι συμμετέχοντες θα πρέπει να προσφέρουν πλήρως χρηματοδοτούμενες λύσεις με σημείο αναφοράς και σύγκρισης των προσφορών το κόστος παράδοσης onshore ανά κυβικό μέτρο φ. αερίου. Η επιλογή από την ΔΕΦΑ θα γίνει βάσει της πλέον συμφέρουσας τιμής και με διάρκεια σύμβασης από 3 έως 5 χρόνια. Έχει ενδιαφέρον πάντως ότι η λύση του πλωτού LNG tanker, που θα έχει ρόλο αποθήκης και σταθμού αεριοποίησης, επελέγη πρόσφατα και από το Ισραήλ το οποίο αντιμετωπίζει πρόβλημα ενδιάμεσης προμήθειας φ. αερίου μετά την διακοπή τροφοδοσίας μέσω αγωγού από την Αίγυπτο ενώ η παραγωγή από τα μεγάλα κοιτάσματα Leviathan and Tamar δεν αναμένεται να ξεκινήσει πριν το 2017/2018.

Εκτός όμως από τη ΔΕΦΑ υπάρχει σε εξέλιξη ένα άλλα σημαντικό επιχειρηματικό σχέδιο για την μεταφορά του φ. αερίου από το Οικόπεδο 12 προς την ξηρά μέσω υποθαλάσσιου αγωγού, το οποίο έχει εκπονηθεί και προωθείται από την Κυπριακή κοινοπραξία CyStream. Στην κοινοπραξία συμμετέχουν μερικοί από τους μεγαλύτερους επιχειρηματικούς ομίλους της Κύπρου και περιλαμβάνουν: τον Όμιλο Α/Φοι Λευκαρίτη, τον Όμιλο Λανίτη, τον Όμιλο Ιωάννου και Παρασκευαίδη, και τον Όμιλο Φώτος Φωτιάδης, καθώς και την εξειδικευμένη εταιρεία ContempoEnergyLtd και το Ίδρυμα Αριστοτέλη Ωνάση. Στην Κοινοπραξία συμμετέχει ακόμα η ΑΗΚ ( Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου), η οποία διατηρεί το δικαίωμα να καταστεί πλήρες Ιδρυτικό μέλος H κοινοπραξία είναι ανοικτή στην εξέταση της μελλοντικής συμμετοχής και άλλων φορέων Κυπριακών συμφερόντων.

Αφού προχώρησε σε όλες τις αναγκαίες τεχνικές και οικονομικές μελέτες από κορυφαίο στον τομέα οίκο του εξωτερικού, η CyStream έχει καταθέσει προς το Κυπριακό κράτος μία απόλυτα στοιχειοθετημένη πρόταση. Η πρόταση που αφορά την κατασκευή και διαχείριση αγωγού φ. αερίου, σύμφωνα με την κοινοπραξία «θα μπορεί να καλύψει τις μεγάλες προκλήσεις του να έχει η Κύπρος όσο γρηγορότερα γίνεται φθηνότερη ενέργεια, από τα Κυπριακά αποθέματα υδρογονανθράκων, μέσω ενός ανεξάρτητου διαχειριστή Κυπριακών κυρίως συμφερόντων, με άμεσο όφελος για την Κυπριακή οικονομία, την ανάπτυξη και την κοινωνία». Βάσει της πρότασης που κατατέθηκε στην Κυπριακή κυβέρνηση σε πρώτη φάση προβλέπεται να εγκατασταθεί υποθαλάσσιος αγωγός 20 ιντσών, που θα μεταφέρει μέχρι 3 BCM ακατέργαστου αερίου από το Οικόπεδο 12, ενώ ταυτόχρονα θα εγκατασταθεί μικρή μονάδα επεξεργασίας στη ξηρά. 

Με αυτό τον τρόπο καλύπτονται πλήρως οι ανάγκες της τοπικής αγοράς. Σε δεύτερη φάση, θα εγκατασταθεί δεύτερος δίδυμος αγωγός και θα μετατραπεί ο πρώτος, προκειμένου να μεταφέρουν επεξεργασμένο αέριο για τις ανάγκες τόσο της τοπικής αγοράς, όσο και του τερματικού υγροποίησης με ταυτόχρονη εγκατάσταση πλωτής μονάδας επεξεργασίας. Η δε διατίμηση του ΦΑ ανά μονάδα θα είναι εξελικτική, με την τιμή να μειώνεται όσο οι μεταφερόμενες ποσότητες θα αυξάνονται. Τέλος, η διαδικασία «ανοικτού βιβλίου» θα εξασφαλίζει πλήρη διαφάνεια στις χρεώσεις, που θα υπολογίζονται πάνω στα πραγματικά κόστη, με την εμπλοκή της ΡΑΕΚ.

Σύμφωνα με την κοινοπραξία με την υλοποίηση του σχεδίου αυτού θα επιτευχθεί η αποσύνδεση της απόφασης για το τερματικό από την απόφαση για εγκατάσταση του αγωγού και η δυνατότητα έλευσης φυσικού αερίου σε διάστημα 2.5 ετών από την ημερομηνία συμφωνίας. Η κοινοπραξία του Cystream εκτιμά ακόμη ότι θα εξοικονομηθούν 200 εκ. ευρώ ετησίως από το κόστος παραγωγής ηλεκτρισμού ενώ η προτεινόμενη ως ενδιάμεση λύση θα αποτελεί μέρος της τελικής, με ελάχιστες απώλειες και μέγιστη αξιοποίηση της αρχικής επένδυσης.

Μιλώντας στο Energia. gr ο συντονιστής του έργου από πλευράς CyStream κ. Λευτέρης Καναουρίδης παρατηρεί ότι «Η κατασκευή αγωγών για τη μεταφορά κυπριακού φυσικού αερίου στη ξηρά το συντομότερο δυνατό, με τις δύο φάσεις που προβλέπει η τεχνοοικονομική μελέτη, που διενήργησε για λογαριασμό της κοινοπραξίας η εξειδικευμένη εταιρεία IntecSea, καθιστά το έργο άμεσα υλοποιήσιμο και βιώσιμο. Τα οφέλη δε για την Κυπριακή οικονομία θα είναι πολυδιάστατα και για το μέγεθος της οικονομίας μας τεράστια».

Θα πρέπει ακόμα να υπογραμμισθεί ότι η πρόταση της CyStream, προβλέπει 100% χρηματοδότηση από την κοινοπραξία με την πρώτη φάση της πρότασης, η οποία περιλαμβάνει τα υποθαλάσσια συστήματα άντλησης και παραγωγής (ευθύνη του διαχειριστή του οικοπέδου), τους αγωγούς και τα συστήματα καθαρισμού και διαχείρισης τους, καθώς και την επίγεια μονάδα επεξεργασίας, να ανέρχεται σε €978 εκ. Το λειτουργικό κόστος για το διαχειριστή του οικοπέδου και τον διαχειριστή των αγωγών, ανέρχεται στα €15 εκ. ετησίως.

Σύμφωνα πάντως με παράγοντες του Υπουργείου Βιομηχανίας & Εμπορίου, που προΐσταται του ενεργειακού τομέα, η πρόταση της CyStream παρά το γεγονός ότι παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον από τεχνικής και οικονομικής πλευράς, δεν μπορεί να υλοποιηθεί άμεσα και θα μπορέσει να αξιολογηθεί μόνο σε συνάρτηση με το γενικότερο σχέδιο αξιοποίησης του κοιτάσματος φ. αερίου του Οικοπέδου 12 και της πρότασης για την κατασκευή του σταθμού υγροποίησης αερίου ( liquefaction) που έχει υποβάλλει η Αμερικανική εταιρεία Noble η οποία και έχει την παραχώρηση. Άρα μία συνεργασία μεταξύ Noble και CyStream αποτελεί αυτή την στιγμή την βέλτιστη λύση, σύμφωνα με τους ανωτέρω παράγοντες. Απεναντίας το υπουργείο τάσσεται υπέρ της άμεσης υλοποίησης μίας πλωτής μονάδας LNG που θα εξασφαλίσει τις πρώτες παραδόσεις αερίου στο νησί μέχρι τα μέσα του 2014.

Πέρα από το ευρύ πλέγμα έργων και δράσεων για την αξιοποίηση των κοιτασμάτων φ. αερίου της Κύπρου, όπου ως γνωστό πρόσφατα ολοκληρώθηκε με επιτυχία η υποβολή προτάσεων από 15 ενδιαφερόμενες εταιρείες για την αξιοποίηση υποθαλάσσιων κοιτασμάτων στο Β’ Γύρο Παραχωρήσεων, υπάρχει υπό μελέτη έργο για την ηλεκτρική διασύνδεση της Κύπρου με το Ισραήλ και την Ελλάδα, μέσω του Eurasia Interconnector που προωθεί η εταιρεία ΔΕΗ – Quantum με έδρα την Κύπρο. Το έργο αφορά αρχικά την διασύνδεση μεταξύ Ισραήλ – Κύπρου (329 χλμ), Κύπρου – Κρήτης (879 χλμ) και Κρήτης – Αττικής (320 χλμ) και κατ’ επέκταση με το πανευρωπαϊκό ηλεκτρικό δίκτυο. Σύμφωνα με τους εμπνευστές του έργου η επιχειρούμενη αυτή διασύνδεση μεταξύ δύο ηπείρων αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα project αυτού του είδους στον κόσμο με προβλεπόμενη ισχύ 2000Μ W. Το δε συνολικό κόστος του έργου εκτιμάται ότι θα ανέλθει στα 1.5 δις ευρώ αν και τεχνικοί κύκλοι εκτιμούν ότι αυτό σύντομα θα αναθεωρηθεί προς τα επάνω και ίσως ξεπεράσει τα 2.0 δις λόγω των σημαντικών τεχνικών δυσκολιών που παρουσιάζονται. Σε κάθε περίπτωση όταν το έργο αυτό ολοκληρωθεί θα αποτελεί την μεγαλύτερη υποθαλάσσια ηλεκτρική διασύνδεση παγκοσμίως.

Παράλληλα με τις εξελίξεις στον τομέα του φ. αερίου και ηλεκτρισμού η Κύπρος σήμερα προχωρεί με προσεκτικά βήματα στην αξιοποίηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας έχοντας θέσει ως στόχο την κάλυψη κατά 13% των συνολικών ενεργειακών αναγκών της από ΑΠΕ μέχρι το 2020. Σήμερα η συμμετοχή των ΑΠΕ στο ενεργειακό ισοζύγιο της νήσου ανέρχεται στα 7.5% έχοντας αυξηθεί εντυπωσιακά τα τελευταία δύο χρόνια με το 5% να προέρχεται από τα 146 MW Αιολικών πάρκων που είναι εγκατεστημένα και λειτουργούν με επιτυχία. Σε ό,τι αφορά τα φωτοβολταϊκά η συνολική εγκατεστημένη ισχύς φθάνει σήμερα τα 12.5 MW ενώ ο στόχος είναι για 50 MW μέχρι το 2020. Σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς ο στόχος αυτός αναμένεται να ξεπερασθεί το 2014 με τα οικιακά φωτοβολταϊκά να προσελκύουν τεράστιο ενδιαφέρον και ουσιαστικά αυτά να οδηγούν την αγορά κατά τα επόμενα χρόνια. 

Είναι κοινή πάντως η εκτίμηση επιχειρηματικών κύκλων και τεχνικών παραγόντων ότι η ανάπτυξη των ΑΠΕ στην Κύπρο, ιδίως των φωτοβολταϊκών, αναμένεται να είναι εξ’ ίσου εντυπωσιακή όπως και αυτή του φυσικού αερίου λόγω των ιδιαίτερα ελκυστικών κλιματολογικών συνθηκών και της χρονικής σύμπτωσης της προσπίπτουσας ηλιακής ακτινοβολίας και των απαιτούμενων ηλεκτρικών φορτίων, Φυσικό αέριο, διεθνείς ηλεκτρικές διασυνδέσεις και ΑΠΕ συνθέτουν σήμερα ένα άκρως εντυπωσιακό ενεργειακό επιχειρηματικό περιβάλλον στην Κύπρο με αρκετά projects σε εξέλιξη και ακόμη μεγαλύτερα επενδυτικά σχέδια στον ορίζοντα. Δεν είναι υπερβολή ούτε πρόωρο να ομιλήσουμε περί μιας ενεργειακής κοσμογονίας εν εξελίξει.

*Αντιπρόεδρος και Γενικός Διευθυντής του ΙΕΝΕ.

(Τα άρθρα που δημοσιεύονται στη στήλη αυτή εκφράζουν προσωπικές απόψεις των μελών του ΙΕΝΕ και δεν απηχούν απαραιτήτως τις θέσεις του Ινστιτούτου).

(από www.energia.gr, 03/10/2012)