Η Λάθος Στόχευση των Ιδιωτικοποιήσεων στον Ενεργειακό Τομέα, του κ. Κ. Ν. Σταμπολή*

Ημ/νία δημοσίευσης: Παρασκευή, 15 Μαρτίου 2013

Όπως είναι γνωστό, οι ιδιωτικοποιήσεις αποτελούν βασικό πυλώνα του προγράμματος ανόρθωσης της ελληνικής οικονομίας όπως αυτό έχει προκύψει μέσα από τα δύο Μνημόνια και έχει κατ’ επανάληψη συμφωνηθεί με την Τρόικα. Οι ιδιωτικοποιήσεις εταιρειών και οργανισμών του ευρύτερου δημοσίου τομέα έχουν διττό χαρακτήρα, αφού δεν περιορίζονται μόνο στο εισπρακτικό σκέλος, αλλά αποβλέπουν και στην τόνωση της επιχειρηματικότητας μέσω συνεχών επενδύσεων και τη δημιουργία απασχόλησης. Όμως το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων, την ευθύνη για το οποίο έχει το Ταμείο Ιδιωτικοποιήσεων (ΤΑΙΠΕΔ), έχει εκτροχιασθεί εδώ και καιρό με αλλεπάλληλες αναθεωρήσεις, με συνέπεια από τον αρχικό στόχο για έσοδα της τάξης των 50.0 δις ευρώ, σήμερα να ομιλούμε για 15 με 20 δις το πολύ και αυτά σε βάθος πενταετίας.  

Ένας βασικός λόγος για τη μείωση των προβλεπόμενων εσόδων είναι, κατ’ αρχάς, ο υπερφιλόδοξος στόχος που είχε τεθεί το 2010-2011, όταν ξεκίνησε το πρόγραμμα, ο οποίος, όμως, αγνόησε το μέγεθος και τη χρονική διάρκεια της παρατεταμένης ύφεσης. Με την οικονομία για πέμπτη συνεχή χρονιά σε συρρίκνωση και τον κρατικό μηχανισμό σε παράλυση, είναι αρκετά δύσκολο να πείσεις ξένους επιχειρηματίες να έρθουν να επενδύσουν σε μία οικονομία δίχως προοπτικές. 

Υπάρχει, όμως, ένας τομέας ο οποίος δεν εξαρτάται τόσο άμεσα από την εγχώρια αγορά, αφού οι επενδύσεις σε αυτόν δεν εξυπηρετούν μόνο τοπικές ανάγκες, αλλά αποβλέπουν στην εξυπηρέτηση της ευρύτερης περιοχής της ΝΑ Ευρώπης. Ο τομέας αυτός είναι ο ενεργειακός και, εάν εξετάσουμε τα στοιχεία των τελευταίων πέντε ετών, θα δούμε ότι, σε αντίθεση με όλους τους άλλους κλάδους της οικονομίας, ο συγκεκριμένος τομέας, σε όλες του τις εκφάνσεις, χαρακτηρίζεται από συνεχείς επενδύσεις – σε μονάδες ΑΠΕ, σε ηλεκτροπαραγωγικές θερμικές μονάδες, στην διύλιση πετρελαίου, στο upstream, στο φυσικό αέριο και δίκτυα διανομής. Οι επενδύσεις αυτές έχουν πραγματοποιηθεί, ενώ άλλες είναι σε εξέλιξη, λόγω των τεχνολογικών εξελίξεων και της ανάγκης ανανέωσης και εκσυγχρονισμού του παραγωγικού εξοπλισμού αλλά και της επιχειρούμενης αλλαγής του ενεργειακού μείγματος με την μεγάλης κλίμακας διείσδυση των ΑΠΕ και του φ. αερίου στο ενεργειακό ισοζύγιο. 

Από πλευράς ΤΑΙΠΕΔ επιχειρείται η αποκρατικοποίηση του ενεργειακού τομέα μέσω της πώλησης ΔΕΠΑ – ΔΕΣΦΑ, ΕΛ.ΠΕ. και ΔΕΗ, κατά σειρά προτεραιότητας, ενώ δεν έλειψε και το άτοπο και εκτός αντικειμένου ενδιαφέρον για τον τομέα των ερευνών και παραγωγής υδρογονανθράκων (βλέπε energia.gr). Όμως η σειρά με την οποία το ΤΑΙΠΕΔ προχωρεί στις ανωτέρω αποκρατικοποιήσεις είναι τελείως λάθος, εάν κρίνουμε, από τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζει ήδη η ιδιωτικοποίηση των ΔΕΠΑ-ΔΕΣΦΑ λόγω των αντικρουόμενων επιχειρηματικών συμφερόντων, αλλά και της διελκυστίνδας ΗΠΑ – Ρωσίας, με συνέπεια να κινδυνεύει ο εν λόγω διαγωνισμός να τιναχθεί στον αέρα. Χωρίς να υπεισέλθουμε σε μία γεωπολιτική ανάλυση, είναι εμφανές ότι όποιος ξένος ή εγχώριος όμιλος καταφέρει να ελέγξει τον κλάδο του φ. αερίου στην Ελλάδα, θα μπορεί να διεκδικήσει με αξιώσεις ένα κομμάτι της ενεργειακής πίττας στην ευρύτερη περιφέρεια και όχι μόνο στην Ελλάδα. 

Όπως έχει κατ’ επανάληψη επισημάνει η στήλη, θα ήτο απείρως πιο εύκολο και άμεσα αποδοτικό για το ΤΑΙΠΕΔ και για το δημόσιο, εάν οι αποκρατικοποιήσεις είχαν ξεκινήσει από την πώληση του 35% που κατέχει το δημόσιο στα Ελληνικά Πετρέλαια, η αξία του οποίου μπορεί να φθάσει το 1.0 δις ευρώ με σημερινή εκτίμηση και λαμβάνοντας υπ’ όψη το υψηλό premium που θα πρέπει να καταβάλλει ο ενδιαφερόμενος αγοραστής. Συντρέχουν δύο σοβαροί λόγοι γιατί η αποκρατικοποίηση των ΕΛ.ΠΕ. έπρεπε να γίνει κατά προτεραιότητα. Ο πρώτος είναι ότι από νομικής πλευράς είναι σχετικά εύκολη η πώληση του μεριδίου, αφού τα ΕΛ.ΠΕ. είναι εισηγμένη εταιρεία στο Χρηματιστήριο, με τη μετοχή τους να κινείται ανοδικά τους τελευταίους 18 μήνες (βλ. καλά αποτελέσματα, αποτελεσματική διοίκηση, συνεχής εκσυγχρονισμός διυλιστικών μονάδων, αύξηση πωλήσεων στη ΝΑ Ευρώπη). Δεν απαιτείται κάποια ιδιαίτερη διαδικασία για την πώληση του μεριδίου πέρα από την δημοσίευση στον διεθνή τύπο και την αξιολόγηση των προσφορών από τον ΤΑΙΠΕΔ. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι μία επιτυχημένη πώληση του κρατικού μεριδίου των ΕΛ.ΠΕ., εκτός από τα έσοδα που θα απέδιδε, θα δημιουργούσε ένα πολύ θετικό κλίμα, που είναι απαραίτητο στοιχείο για την εκκίνηση ενός τόσο φιλόδοξου προγράμματος αποκρατικοποιήσεων. Έχοντας καταφέρει το ΤΑΙΠΕΔ να προσελκύσει ένα νέο μέτοχο στα ΕΛ.ΠΕ., θα μπορούσε να ακολουθήσει η ΔΕΗ όπου και εδώ το κράτος ελέγχει ένα μερίδιο, το 51%. Η πώληση έως 30-35% μέσω Χρηματιστηρίου δεν θα παρουσίαζε ιδιαίτερο πρόβλημα. Με θετική εξέλιξη στις αποκρατικοποιήσεις ΕΛ.ΠΕ. και ΔΕΗ θα ήτο πιο βατή η πώληση της ΔΕΠΑ-ΔΕΣΦΑ, τον έλεγχο των οποίων για στρατηγικούς λόγους θα έπρεπε κανονικά να κρατήσει το κράτος.  

Σήμερα η σειρά στο πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων που ακολουθεί το ΤΑΙΠΕΔ είναι ακριβώς η αντίθετη από αυτό που περιγράφουμε ανωτέρω γι’ αυτό και αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα εν τη γενέσει του. Μία περιπετειώδης, για να μην πούμε επιπόλαιη και κατά προτεραιότητα πώληση των ΔΕΠΑ-ΔΕΣΦΑ, δημιουργεί περισσότερα προβλήματα απ’ ό,τι λύνει και μαζί με αυτή κινδυνεύει να εκτροχιαστεί όλο το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων για μία ακόμη φορά.

*Αντιπρόεδρος και Γενικός Διευθυντής του ΙΕΝΕ.

(Τα άρθρα που δημοσιεύονται στη στήλη αυτή εκφράζουν προσωπικές απόψεις των μελών του ΙΕΝΕ και δεν απηχούν απαραιτήτως τις θέσεις του Ινστιτούτου).