Οι Ιδεολογικές Προκαταλήψεις των Βρυξελλών Εμπόδιο στην Ανάπτυξη Ανταγωνιστικής Αγοράς Φυσικού Αερίου στην ΝΑ Ευρώπη, του Κ.Ν. Σταμπολή*

Ημ/νία δημοσίευσης: Τρίτη, 8 Οκτωβρίου 2013

Σύμφωνα με πρόσφατο δημοσίευμα των Financial Times την απογοήτευση τους έχουν εκφράσει υψηλόβαθμα στελέχη της Ε. Επιτροπής στις Βρυξέλλες αναφορικά με τις συμβολαιοποιημένες ποσότητες που θα μεταφέρει ο αγωγός ΤΑΡ, όταν κατασκευασθεί, προς μεγάλους καταναλωτές στην Ευρώπη. Η απογοήτευση των Βρυξελλών εστιάζεται στο γεγονός ότι η κοινοπραξία που εκμεταλλεύεται το κοίτασμα Shah Deniz II, το οποίο θα τροφοδοτεί με αέριο του τον ΤΑΡ, έχει δεσμευθεί να πωλήσει το 80% των ποσοτήτων που θα μεταφέρονται, μέσω Ελλάδος, σε Ευρωπαϊκές εταιρείες κοινής ωφέλειας στην κυρίως Ευρώπη, δηλαδή στις αγορές της Ιταλίας, της Γαλλίας και της Γερμανίας. Σύμφωνα με τις καινοφανείς αυτές θέσεις της Ε. Επιτροπής το κοίτασμα Shah Deniz, έχει χάσει την χρησιμότητα του για την Ευρωπαϊκή αγορά καθ’ ότι δεν θα προσφέρει αέριο στις χώρες της Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης οι οποίες έχουν απόλυτη ανάγκη να διαφοροποιήσουν την προμήθεια αερίου μειώνοντας την εξάρτηση τους από το Ρωσικό αέριο.

Είναι κοινό μυστικό ότι το Ευρωιερατείο των Βρυξελλών είχε με απαράδεκτα προκλητικό τρόπο υποστηρίξει και ενισχύσει με κάθε τρόπο το σχέδιο του αγωγού Nabucco, εις βάρος του TAP και άλλων έργων (λ.χ. τον ITGI που προωθείτο από την ΔΕΠΑ και την Edison), ο οποίος θα διέρχετο μέσω των ανατολικών Βαλκανίων για να καταλήξει στην Αυστρία. Έτσι εκτός από τους πελάτες της Κεντρικής Ευρώπης που θα εξυπηρετούσε, μέσω του hub του Baumgarten, καθοδόν θα προσέφερε αέριο στην Βουλγαρία, Σερβία, Ρουμανία και άλλες χώρες που εξαρτώνται σχεδόν αποκλειστικά από Ρωσικές εισαγωγές αερίου. Όμως η επιλογή του ΤΑΡ έναντι του Nabucco και άλλων εναλλακτικών έργων έγινε βάσει καθαρά οικονομικό-τεχνικών κριτηρίων και κυρίως της μακροχρόνιας βιωσιμότητας του αγωγού ως μιας κερδοφόρας ανεξάρτητης επιχείρησης. Καθ’ ότι τόσο η κοινοπραξία στο Αζερμπαϊτζάν όσο και ο ΤΑΡ θα πρέπει να λειτουργήσουν σ’ ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον και μάλιστα σε μια Ευρωπαϊκή ενεργειακή αγορά η οποία βάσει των στόχων της Κομισιόν και των δεσμεύσεων των χωρών μελών, θα πρέπει να έχει απελευθερώσει πλήρως την αγορά φυσικού αερίου μέχρι το 2018. Ως εκ τούτου η "απογοήτευση" των Βρυξελλών υποκρύπτει πολιτικές και στρατηγικές σκοπιμότητες που είναι ασύμβατες με τους κανόνες λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς και την δημιουργία μιας ενιαίας Ευρωπαϊκής ανταγωνιστικής αγοράς ενέργειας που υποτίθεται ότι προάγει η Ε.Ε.

Η ιδεολογική αυτή αγκύλωση των Βρυξελλών κατέστη εμφανής και πολύ πρόσφατα όταν σε δηλώσεις του ο Επίτροπος Ενέργειας κ. Γκύντερ Έτινγκερ δήλωσε ότι το σχέδιο του αγωγού South Stream δεν αποτελεί έργο κοινού ενδιαφέροντος για την Ε.Ε. και κατ’ επέκταση δεν θα λάβει κοινοτικούς πόρους για την υλοποίησή του. Η δήλωση έγινε στα πλαίσια της άτυπης συνόδου των υπουργών ενέργειας της Ε.Ε. στη Λιθουανία την περασμένη εβδομάδα. «Ο South Stream είναι μια προσθήκη, αλλά δεν μας δίνει πρόσβαση σε νέες πηγές ενέργειας, ούτε ενισχύει τον ανταγωνισμό στην αγορά ενέργειας της Ε.Ε.», τόνισε ο Έτινγκερ. «Ο South Stream είναι μια ιδέα των ανατολικών εταίρων μας. Δεν έχουμε πρόβλημα με τον South Stream, αλλά δεν τον θεωρούμε ευρωπαϊκή προτεραιότητα», πρόσθεσε. Από την μία πλευρά η θεσμική αντίθεση στον South Stream και από την άλλη η απογοήτευση για τον ΤΑΡ περιγράφουν την ιδεολογική προκατάληψη των Βρυξελλών και την αγκύστρωση τους σε συγκεκριμένα εμπορικά συμφέροντα τα οποία απεγνωσμένα προσπαθούν να προωθήσουν αδυνατώντας να δουν τις πραγματικές ανάγκες της αγοράς και τους πλέον κατάλληλους τρόπους που αυτές μπορούν να ικανοποιηθούν.

Όμως ο κ. Έτινγκερ και οι συνάδελφοι του στις Βρυξέλλες εθελοτυφλούν προσπαθώντας να υποβιβάσουν ένα από τα μεγαλύτερα έργα ενεργειακών υποδομών που θα έχουν κατασκευασθεί ποτέ σε Ευρωπαϊκό έδαφος. Με μεταφορική ικανότητα 63,0 δις κυβικά μέτρα αερίου ετησίως, προϋπολογισμό 26,6 δις ευρώ και σχεδόν 3,000 χιλιόμετρα διαδρομής ο South Stream συγκαταλέγεται στους μεγαλύτερους αγωγούς φυσικού αερίου παγκοσμίως. Ασχέτως δε από τις διακηρύξεις του κ. Έτινγκερ ο South Stream αποτελεί αναμφισβήτητα ένα καθαρόαιμο Ευρωπαϊκό έργο αφού στην κοινοπραξία που το κατασκευάζει και θα το λειτουργήσει συμμετέχουν με βάση 50/50 με την Ρωσική Gazprom και ομάδα μεγάλων Ευρωπαϊκών εταιρειών συμπεριλαμβανομένων της Γαλλικής EDF, της Ιταλικής ΕΝΙ και της Γερμανικής Wintershall. Με δεδομένο μάλιστα ότι ο αγωγός αυτός όταν θα ολοκληρωθεί το 2018/ 2019 θα καλύπτει περίπου το 12% των Ευρωπαϊκών αναγκών φυσικού αερίου, ο ρόλος τους είναι ιδιαίτερα σημαντικός από πλευράς ενεργειακής ασφάλειας. Ως γνωστό το αέριο που θα διακινείται μέσω του South Stream θα καλύψει τις ποσότητες που σήμερα διέρχονται μέσω Ουκρανίας ενώ θα προσφέρει και νέες ποσότητες που θα διοχετευθούν στις αγορές της ΝΑ και κεντρικής Ευρώπης. Υπό αυτή την έννοια, όσο και εάν αυτό για ιδεολογικούς λόγους δυσαρεστεί ορισμένους αξιωματούχους της Ε.Ε., ο South Stream έρχεται νε ενισχύσει παρά ν’ αποδυναμώσει την αγορά φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Είτε το επιθυμεί είτε όχι ο κ. Έτινγκερ ο South Streamδεν αποτελεί απλώς μια ιδέα αλλά έχει από καιρό εισέλθει σε τροχιά υλοποίησης. Η δε κοινοπραξία που τον κατασκευάζει διαθέτει αρκετά χρήματα και χρηματοπιστωτική επιφάνεια ώστε να μην χρειάζεται τις ισχνές επιδοτήσεις της Ε. Ένωσης οι οποίες κατά κανόνα δίδονται με αδιαφανείς πολιτικούς όρους και ύποπτες δεσμεύσεις.

Τόσο οι νέες ποσότητες αερίου που θα εισρεύσουν στην Ευρώπη από τον ΤΑΡ – ΤΑΝΑΡ και τον South Stream, και αύριο από τα κοιτάσματα της ανατολικής Μεσογείου, δημιουργούν εντελώς νέα δεδομένα στην αγορά και σε κάθε περίπτωση θα συμβάλλουν στην ενίσχυση της ρευστότητας της. Αυτή είναι και απαραίτητη προϋπόθεση για την λειτουργία μίας ανταγωνιστικής αγοράς φυσικού αερίου τόσο στην ΝΑ Ευρώπη όσο και ευρύτερα στην Ευρώπη. Γι’ αυτό και η προσοχή της Ε. Επιτροπής θα έπρεπε να εστιασθεί στην ενίσχυση των προσπαθειών για την δημιουργία ενός λειτουργικού δικτύου αγωγών στην περιοχή, κυρίως μέσω της κατασκευής διασυνδετήριων αγωγών, όπως λ.χ. ο Ελληνο-Βουλγαρικός αγωγός Κομοτηνή- Stara Zagora, και όχι στην ανέγερση ενός νέου ενεργειακού τείχους του Βερολίνου που προτάσσει έμμεσα πλην σαφώς το Ευρωιερατείο.

* Αντιπρόεδρος και Εκτελεστικός Διευθυντής του Ινστιτούτου Ενέργειας ΝΑ Ευρώπης (ΙΕΝΕ)

(Τα άρθρα που δημοσιεύονται στη στήλη αυτή εκφράζουν προσωπικές απόψεις των μελών του ΙΕΝΕ και δεν απηχούν απαραιτήτως τις θέσεις του Ινστιτούτου).