Διείσδυση των ΑΠΕ στα Νησιά και Αποθήκευση Ηλεκτρικής Ενέργειας

Περαιτέρω αύξηση της διείσδυσης των ΑΠΕ στα νησιά μπορεί να γίνει προοδευτικά με την ενσωμάτωση των ΑΠΕ στην λειτουργία και διαχείριση του ηλεκτρικού συστήματος, αξιοποιώντας και τις τεχνολογίες των σύγχρονων μονάδων ΑΠΕ για προσφορά επικουρικών υπηρεσιών. Η εισαγωγή της ψηφιακής τεχνολογίας και καινοτόμων τεχνολογιών στα δίκτυα και δοκιμασμένων τεχνικών (Demand Side Response) αυξάνει ακόμη περισσότερο την διείσδυση των ΑΠΕ.

Η αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας, αντιμετωπίζοντας και την διαλείπουσα παραγωγή της αιολικής και ηλιακής ενέργειας, θα συμβάλλει στην περαιτέρω διείσδυση (>90%) και με την αξιοποίηση των πολύτιμων επικουρικών υπηρεσιών που προσφέρουν οι σύγχρονες τεχνολογίες των ηλεκτρονικών ισχύος και οι  τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών (ICT και σύντομα με 5-G).

Για 100% διείσδυση αιολικής και ηλιακής ενέργειας (εάν δεν υπάρχουν πχ. υδροηλεκτρικά, γεωθερμία), θα πρέπει να αναμένονται οι εξελίξεις για διεποχιακή αποθήκευση με παραγωγή πράσινου υδρογόνου από πλεονάζουσα παραγωγή ΑΠΕ.

Κατά την «ενεργειακή μετάβαση» των νησιωτικών συστημάτων δίδεται ιδιαίτερη έμφαση στην ενσωμάτωση των ΑΠΕ (integration), στην ευελιξία λειτουργίας (flexibility), στην ανθεκτικότητα (resilience) έναντι ακραίων φυσικών φαινομένων, κυβερνοεπιθέσεων κλπ. και στην σχεδίαση με τις αρχές και ιδέες των Microgrids, είτε διασυνδέονται, είτε παραμένουν αυτόνομα.  

Οι τεχνολογίες για όλα αυτά υπάρχουν εδώ και καιρό και εξελίσσονται, οπότε μερικές χώρες και νησιά έχουν θέσει στόχο 100% ΑΠΕ στον ηλεκτρισμό μετά από σχετικές μελέτες (Δανία 2035, Ιρλανδία 2037, Καλιφόρνια 2045, νησιά Χαβάης 2020-2040 κλπ.

Προηγμένα συστήματα μπαταριών λιθίου (utility-scale) προσφέρουν επικουρικές υπηρεσίες στο ηλεκτρικό σύστημα με μεγάλη επιτυχία ή συνδέονται με μεγάλους φωτοβολταϊκούς σταθμούς και αιολικά πάρκα για να εισέρχονται στην ανταγωνιστική αγορά. Στα νησιωτικά συστήματα οι μπαταρίες λιθίου με ικανότητα αποθήκευσης τεσσάρων ωρών (στο μέλλον 6-8 ώρες) εισέρχονται συνήθως με φωτοβολταϊκά συστήματα, μετά από διαγωνιστικές διαδικασίες και εντάσσονται με συγκεκριμένο τρόπο λειτουργίας και διαχείρισης σύμφωνα με την μελέτη (πχ, νησιά Χαβάης).

Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν σχετικές μελέτες για τον μετασχηματισμό των ηλεκτρικών συστημάτων των νησιών με μεγάλη διείσδυση των ΑΠΕ και εισαγωγή καινοτόμων τεχνολογιών, γιατί δεν υπάρχουν κίνητρα για ΔΕΗ και ΔΕΔΔΗΕ αφού πληρώνονται οι ΥΚΩ  όσες και αν είναι, με την ΡΑΕ σε θέση λογιστή. Οι τεχνολογίες είναι πλέον ώριμες και η αγορά ωθεί για εφαρμογές, αλλά οι αρμόδιοι αδρανούν, αποφεύγοντας να οδηγήσουν το ηλεκτρικό σύστημα στο μέλλον.

Οι επενδύσεις σε ΑΠΕ, αποθήκευση και καινοτομίες θα οδηγήσουν σε ένα νέο σύστημα με έναν άλλον Διαχειριστή παραγωγής σε κάθε νησιωτικό σύστημα με σύγχρονα εργαλεία διαχείρισης μετά από διαγωνιστική διαδικασία, με πολύ χαμηλό κόστος παραγωγής και δραστική μείωση ΥΚΩ και εκπομπών. Οι μονάδες πετρελαίου που ενσωματώνονται στο νέο σύστημα για την τελική λύση θα αποτελέσουν εφεδρεία ή θα λειτουργούν συμπληρωματικά, με περιορισμένο χρονικό ορίζοντα.  Ο ΔΕΔΔΗΕ, ο σημερινός Διαχειριστής των αυτόνομων σταθμών diesel, θα αφοσιωθεί στο κύριο έργο του, που είναι η διαχείριση του δικτύου εισάγοντας ψηφιοποίηση και καινοτομίες. Επομένως, η ενεργειακή μετάβαση των νησιών, με την διείσδυση των ΑΠΕ από το 17% στο >90% για το 2030 και όσο νωρίτερα γίνεται, θα βασισθεί σε εμπεριστατωμένες μελέτες για να ακολουθήσουν διαγωνισμοί και επενδύσεις για τον στόχο και με την κατάλληλη διαχείριση.

Η Ελλάς έχει αργήσει να εισέλθει σε καινοτόμες τεχνολογίες στο ηλεκτρικό δίκτυο και αυτό πρέπει να γίνει σύντομα, αλλά με συντεταγμένο τρόπο, με μελέτες, με πρόγραμμα και στόχους, αξιοποιώντας την διεθνή εμπειρία. Η πρόσφατη αδειοδότηση από την ΡΑΕ μονάδων παραγωγής και αποθήκευσης στα νησιά ερμηνεύεται ως μια διέξοδος από την αδράνεια ετών στην ανάληψη σχετικών πρωτοβουλιών και προσφέρεται σαν μια «βολική λύση». Χωρίς να έχουν εκπονηθεί μελέτες προς τον τελικό στόχο και χωρίς τους κανόνες και τα εργαλεία διαχείρισης καθίσταται προβληματική η λειτουργία και απόδοσή τους, αλλά και η αντίστοιχη χρέωση. Επιπλέον, λείπουν τα επόμενα βήματα με αποτέλεσμα να παγιώνεται η αδράνεια, γιατί ο στόχος δεν είναι να αυξηθεί η διείσδυση από το 17% στο 30% ή στο 40%, αλλά να αξιοποιηθούν οι νέες τεχνολογίες για τον τελικό στόχο, μεγιστοποιώντας τα οφέλη και επί μακρόν. Προς τούτο, υπάρχει ικανό έμψυχο δυναμικό στη χώρα με δεξιότητες που μπορεί να αξιοποιηθεί.

Πρωτοβουλίες είναι αναγκαίες και επείγουσες, τόσο από την πολιτική ηγεσία όσο και από την ΡΑΕ για ολοκληρωμένες και αποδοτικές εφαρμογές, ώστε να εισέλθουν οι καινοτόμες τεχνολογίες και η αποθήκευση όπως επιβάλλεται για την ενεργειακή μετάβαση, η οποία θα αρχίσει από τα νησιά.