Γιατί Ενοχλεί Τόσο Πολύ τις ΗΠΑ ο Αγωγός Nord Stream;

Αποτέλεσμα των κυρώσεων που επιβλήθηκαν απο  από την Ουάσιγκτον, βάσει της νομοθεσίας Protecting Europe's Energy Security Act of 2019 ( PEESA),ήταν η διακοπή των εργασιών πόντισης των δυο παράλληλων αγωγών, που μεταξύ τους θα μεταφέρουν 55 bcm, καθώς η Ελβετική κατασκευαστική εταιρεία "Allseas" που είχε αναλάβει το έργο στην Βαλτική υποχρεώθηκε, λόγω άλλων εργολαβιών που εκτελούσε στις ΗΠΑ, να αποσυρθεί από το έργο για μα αποφύγει την οικονομική καταστροφή.

Η επανέναρξη κατασκευής του έργου, το οποίο έχει ολοκληρωθεί κατά 95%, ξεκίνησε ουσιαστικά στις 11 Δεκεμβρίου με την πόντιση του υπολειπόμενου τμήματος του αγωγού μήκους δηλ. 2.6 χλμ. εντός των Γερμανικών  χωρικών υδάτων. Υπολείπεται ακόμα η τοποθέτηση 165 χλμ με τα 140 από αυτά στα Δανικά ύδατα. Προκειμένου να αποφευχθούν οι Αμερικανικές κυρώσεις η Gazprom, που έχει την ευθύνη κατασκευής και επίβλεψης του έργου εκ μέρους της κοινοπραξίας στην οποία ανήκει ο αγωγός, χρησιμοποιεί το ιδιόκτητο εξειδικευμένο σκάφος τοποθέτησης αγωγών Fortuna που υποστηρίζεται από άλλα βοηθητικά σκάφη από την Γερμανία και την Δανία που ανήκουν σε μικρότερες εταιρείες και δεν κινδυνεύουν από τα US sanctions.

Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι ο αγωγός Nord Stream 2, η κατασκευή του οποίου ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο 2018 έχει μήκος 1200 χλμ., και ακολουθεί παράλληλη υποθαλάσσια διαδρομή στην Βαλτική Θάλασσα με αυτή του Nord Stream (1), που λειτουργεί ήδη από το 2011, ξεκινώντας από το Ust-Luga στα Ρωσικά παράλια και καταλήγοντας στο Greifswald της Γερμανίας.( βλέπε χάρτη) Οι αγωγοί Nord Stream 1 & 2 διαθέτουν συνολική χωρητικότητα 110 bcm κατ´ έτος. Το κόστος κατασκευής ( CAPEX) του Nord Stream 2 υπολογίζεται στα € 8.0 δισ ενώ η επένδυση στον Nord Stream έφθασε τα € 6.0 δισ. 

O Nord Stream 2 αποτελεί στην πράξη ένα μεγάλο Ευρωπαϊκό έργο υποδομής το οποίο κατά 50% χρηματοδοτήθηκε από ένα κονσόρτιουμ γνωστών Ευρωπαϊκών ενεργειακών εταιρειών που αποτελείται από τις Engie, OMV, Shell, Uniper και την Wintershall. Αξίζει δε να αναφερθεί ότι στην κατασκευή του εμπλέκονται 670 εταιρείες προερχόμενες από 25 διαφορετικές χώρες ( μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα). Με άλλα λόγια είναι ένα έργο, όπως και ο πρώτος ΝS, που έδωσε δουλειά σε πολύ κόσμο σε όλη την Ευρώπη ενώ με τη μεγάλη μεταφορική του ικανότητα έρχεται να ενισχύσει την Ευρωπαϊκή ενεργειακή ασφάλεια σε μια περίοδο όπου η εγχώρια παραγωγή αερίου της ΕΕ ευρίσκεται σε φθίνουσα πορεία εδώ και 5 χρόνια. 

Η δε φθίνουσα παραγωγή φυσικού αερίου στην Ευρώπη οφείλεται κυρίως στην μείωση της παραγωγής από τα κοιτάσματα της Βόρειας Θάλασσας αλλά και του τεράστιου κοιτάσματος Groningen στην Ολλανδία, το οποίο από τα 54 bcm που παρήγαγε το 2013 σήμερα η ετήσια παραγωγή του είναι κάτω των 15 bcm  ενώ αυτή αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω και να φθάσει τα 2.0 bcm μέχρι το 2025. Έτσι από τα 141 bcm που παρήγαγαν τα κράτη της ΕΕ το 2015 εκτιμάται ότι η παραγωγή τους το 2035 θα έχει μειωθεί στα 72 bcm. Με δεδομένο ότι τα τελευταία δυο χρόνια (εξαιρουμένου του 2020) η ζήτηση της Ευρωπαϊκής αγοράς έχει ανακάμψει και εκτιμάται ότι θα φθάσει τα 472 bcm το  2035 (ελαφρά μειωμένη σε σχέση με τα σημερινά επίπεδα κατανάλωσης λόγω εισαγωγής άλλων μορφών ενέργειας στο ενεργειακό μίγμα) υπολογίζεται ότι θα υπάρξει ένα έλλειμμα προμήθειας της τάξης των 125 bcm που θα  πρέπει να καλυφθεί από εισαγωγές αερίου. Το σύμπλεγμα αγωγών Nord Stream 1& 2 με την μεγάλη του μεταφορική ικανότητα έρχεται να ενισχύσει σημαντικά την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης και όχι μόνο.

Για αυτό η Αμερικανική εμμονή για την λήψη πρόσθετων κυρώσεων με σκοπό να εμποδιστεί η ολοκλήρωση κατασκευής του Nord Stream 2, μέσω της νέας νομοθετικής πράξης National Defense Authorization Act ( NDAA) που προωθείται τώρα προς ψήφιση από το Αμερικανικό Κογκρέσο, πραγματικά εκπλήσσει. Προκαλεί δυσάρεστη έκπληξη τόσο με την τραγική προχειρότητα του αλλά και με την τελείως λαθεμένη κατεύθυνση του αφού σκόπιμα επιλέγει να αγνοεί βασικές οικονομικές παραμέτρους καθώς και την διάρθρωση και λειτουργία της ίδιας της Ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας. Σύμφωνα δε με την αιτιολογία που προβάλλει η Αμερικανική διοίκηση για την λήψη πρόσθετων κυρώσεων κατά των εταιρειών και ατόμων που εμπλέκονται στην κατασκευή του NS 2, ο εν λόγω αγωγός "θα συμβάλλει υπέρμετρα  στην αύξηση της ενεργειακής εξάρτησης της Ευρώπης από την Ρωσία" .Πράγμα που θεωρείται επιβλαβές  και επικίνδυνο για την ίδια την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ αφού όπως ισχυρίζεται το State Department, που υποκινεί την όλη υπόθεση, η Ευρώπη αυξάνοντας την ενεργειακή της εξάρτηση από την Ρωσία θα καταστεί μοιραία υποχείριο της Μόσχας. 

Όμως αυτές οι ευτράπελες δικαιολογίες από Αμερικανικής πλευράς βασίζονται σε μια ξεπερασμένη ψυχροπολεμική αντίληψη της δεκαετίας του 1970 και 1980 όταν και πάλι η κυβέρνηση Ρόναλντ Ρίγκαν είχε προσπαθήσει (ανεπιτυχώς) να βάλει φρένο στην κατασκευή του πρώτου αγωγού, που τελικά συνέδεσε την Γερμανία με το Ρωσικό ενεργειακό σύστημα. Σήμερα το  ευρωπαϊκό ενεργειακό σύστημα, η καρδιά του οποίου κτυπά στην Γερμανία, είναι τελειως διαφορετικό, πλήρως απελευθερωμένο με πολλαπλές εισόδους εισαγωγής αερίου μέσω ξηράς αλλά και δια θαλάσσης ( βλέπε LNG) Με τις κυμαινόμενες τιμές και όρους παράδοσης για αέριο μέσω αγωγών και LNG να υπαγορεύουν τις όποιες αποφάσεις των εταιρειών για την διακίνηση ποσοτήτων αερίου. 

Μέσα σε αυτό το νέο άκρως ανταγωνιστικό  περιβάλλον είναι υποχρεωμένη να κινείται σήμερα η Ρωσία, μέσω της Gazprom αλλά και άλλων εταιρειών, όπως λχ της Novatek. Θα πρέπει μάλιστα να επισημανθεί ότι το νέο αυτό εμπορικό περιβάλλον, με τις πολλαπλές πηγές εφοδιασμού, έχει αποδυναμώσει σημαντικά την θέση της Ρωσίας ως του βασικού προμηθευτή αερίου της Ευρωπαϊκής αγοράς όπου το LNG διαδραματίζει όλο και ποιό σημαντικό ρόλο. Με τις εισαγωγές LNG στην Ευρώπη να εκτοξεύονται στα 115 bcm το 2019, έχουν αναδείξει την γηραιά ήπειρο σε ρυθμιστή της παγκόσμιας αγοράς υγροποιημένου αερίου. Είναι αυτό που αποκαλούν στην αγορά ως balancing role. Ένας ρόλος που μάλλον θα διατηρηθεί τα επόμενα χρόνια αφού βάσει προβλέψεων του ΙΕΑ οι ετήσιες ποσότητες LNG που θα εισάγονται στην Ευρωπαϊκή αγορά θα κυμανθούν μεταξύ 90-100 bcm σε μια παγκόσμια αγορά μεγέθους 480 bcm το 2019 που πρόκειται να αυξηθεί στα 585 bcm μέχρι το 2025.

Λαμβάνοντας υπ´ όψη όλα αυτά τα δεδομένα είναι πραγματικά αξιολύπητες, για να μην πούμε τελείως υποκριτικές, οι προβαλλόμενες Αμερικανικές δικαιολογίες περί σοβαρού Ρωσικού κινδύνου που απειλεί την Ευρωπαϊκή ενεργειακή  ασφάλεια. Σύμφωνα με υψηλόβαθμα στελέχη της Ευρωπαϊκής  ενεργειακής αγοράς δυο είναι οι πραγματικοί λόγοι για την σπουδή της Ουάσιγκτον να επιβάλλει τώρα ένα νέο κύμα κυρώσεων κατά των εμπλεκομένων εταιρειών  στην κατασκευή του Nord Stream 2 αποβλέποντας, εάν όχι τίποτα άλλο, στη δημιουργία μεγάλης καθυστέρησης στην έναρξη λειτουργίας του εν λόγω αγωγού: 

(α) Η ραγδαία αύξηση των Αμερικανικών εξαγωγών LNG που από 30 bcm που ήσαν όταν ξεκίνησαν το 2015, αυτές τώρα (2019) έχουν ξεπεράσει τα 100 bcm με πρόβλεψη να φθάσουν τα 130 bcm το 2025.  Η δε Ευρώπη αποτελεί πλέον βασικό προορισμό του Αμερικανικού LNG με 18.3 bcm εξαγωγές το 2019 και με εκτιμήσεις για πάνω από 20.0 bcm το 2020. Έτσι το Αμερικανικό LNG ανταγωνίζεται το αντίστοιχο Ρωσικό στην Ευρώπη αφού Ρωσικές εταιρείες εξήγαγαν 20.5 bcm το 2019.

(β) Η ανάγκη προστασίας της οικονομίας της Ουκρανίας, κράτους πελάτη των ΗΠΑ, η οποία αναπόφευκτα θα πληγεί μετά την έναρξη λειτουργίας του Nord Steam 2 αφού θα μειωθούν οι διερχόμενος μέσω του Ουκρανικού συστήματος αγωγών ποσότητες Ρωσικού φυσικού αερίου. Με το διερχόμενο Ρωσικό αέριο να αποτελεί βασική πηγή εσόδων  για την Ουκρανία μέσω της είσπραξης transit fees.  (Ας σημειωθεί ότι η παρεμπόδιση διέλευσης Ρωσικού αερίου στις δυο Ρώσο-Ουκρανικές κρίσεις το 2006 και 2009 από το Κίεβο αποτέλεσε την αιτία που η Μόσχα προώθησε την κατασκευή τόσο του συστήματος αγωγών Nord Stream όσο και του TurkStream, με πλήρη παράκαμψη της ενοχλητικής Ουκρανίας) 

Συμπερασματικά, τόσο η ανάγκη εξασφάλισης μεγαλύτερου μεριδίου εξαγωγών Αμερικανικού LNG προς την Ευρώπη όσο και η προστασία ουσιαστικών συμφερόντων των ΗΠΑ στην Ουκρανία, αποτελούν τους βασικούς λόγους για την παράξενη και ανεδαφική επιμονή της Ουάσιγκτον να επιβάλει κυρώσεις στην Ευρώπη για την κατασκευή του Nord Stream 2. Η δε ανάληψη της προεδρίας των ΗΠΑ από τον Joe Biden, σύμφωνα με πολιτικούς παρατηρητές, δεν αναμένεται ότι θα μεταβάλει την Αμερικανική στάση έναντι της Ευρώπης στο θέμα της προμήθειας Ρωσικού αερίου. Αφού βάσει της πρωτόγονης αμερικανικής υπεραπλούστευσης το Ρωσικό αέριο πρέπει να θεωρείται το "κακό προϊόν" ενός επικίνδυνου και ολοκληρωτικού καθεστώτος σε αντίθεση με το Αμερικανικό LNG που εκπροσωπεί την δημοκρατία και την ελευθερία.

(από energia.gr, 30/12/2020)