Σταμπολής στο Action24 για Ενεργειακή Κρίση: «Η ΕΕ Έχει Ευθύνες για την Αγορά Φ. Αερίου – Ουτοπικοί οι Στόχοι για το Περιβάλλον - Το Μέλλον της Ενέργειας Βρίσκεται στον Πλουραλισμό»

Ημ/νία δημοσίευσης: Παρασκευή, 22 Οκτωβρίου 2021

Καλεσμένος της εκπομπής «Αντιθέσεις» και του δημοσιογράφου Δημήτρη Τάκη στον τηλεοπτικό σταθμό Action24, τη Δευτέρα 11 Οκτωβρίου,  ήταν ο Πρόεδρος και Εκτελεστικός Διευθυντής του ΙΕΝΕ και Διευθυντής του Energia.gr κ. Κωστής Σταμπολής, ο οποίος ανέλυσε τα αίτια της σημερινής ενεργειακής κρίσης.

Μεταξύ άλλων, ο κ. Σταμπολής υπογράμμισε τις ευθύνες της ΕΕ στο θέμα της δομής της αγοράς φυσικού αερίου στην Ευρώπη σήμερα, ενώ χαρακτήρισε «ουτοπικούς» τους ευρωπαϊκούς στόχους για το περιβάλλον. Αφού υπενθύμισε ότι η Ελλάδα «κάθεται» πάνω σε πολύ σημαντικά αποθέματα φυσικού αερίου, σημείωσε ότι η αύξηση των ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα δεν μπορεί να γίνει χωρίς φορτία βάσης, τα οποία εξασφαλίζονται από άνθρακα και από φυσικό αέριο. Τέλος, τόνισε ότι το μέλλον της ενέργειας βρίσκεται στον πλουραλισμό.

Συνομιλητές στο ίδιο πάνελ ήταν ο Αναπληρωτής Καθηγητής στη Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών του ΕΜΠ κ. Χάρης Δούκας και ο δημοσιογράφος της εφημερίδας «Ελεύθερος Τύπος» κ. Πάνος Αμυράς.

Αναλυτικότερα, ο Πρόεδρος και Εκτελεστικός Διευθυντής του Ινστιτούτου Ενέργειας ΝΑ Ευρώπης, μιλώντας στις «Αντιθέσεις», σημείωσε ότι, όσον αφορά τις αιτίες της σημερινής ενεργειακής κρίσης, έχουμε δύο βασικούς παράγοντες:

Ο ένας παράγοντας είναι η πανδημία, η οποία προκάλεσε μία ανωμαλία στο παγκόσμιο ενεργειακό σύστημα, η οποία, όμως, δεν έγινε αμέσως αντιληπτή: η απότομη πτώση της κατανάλωσης ενέργειας και η εξίσου απότομη επάνοδός της, το απότομο «κλείσιμο» της αγοράς και το απότομο «άνοιγμά» της - το οποίο ήταν πιο απότομο απ’ ό, τι είχε υπολογιστεί. Μάλιστα, το ΔΝΤ υπολογίζει για εφέτος αύξηση του παγκόσμιου ΑΕΠ κατά 6%, ενώ το 2019, που ήταν μία «νορμάλ» χρονιά, η παγκόσμια ανάπτυξη ήταν 3,4% - μία τεράστια διαφορά, όπως σημείωσε. Δηλαδή, όπως εξήγησε ο κ. Σταμπολής η απότομη αύξηση της παραγωγικότητας, που εκδηλώθηκε στο δεύτερο τρίμηνο του 2021 και συνεχίζεται μέχρι τώρα.

Ο δεύτερος παράγοντας αφορά την ενέργεια. Τα τελευταία χρόνια στο πετρέλαιο, στο φυσικό αέριο και στην πυρηνική ενέργεια παρατηρείται υπο-επένδυση. Όπως τόνισε χαρακτηριστικά, ενώ το 2014 οι επενδύσεις στον τομέα του αερίου και του πετρελαίου ήταν 750 δις δολ., το 2021 θα είναι μόνο 350 δις δολ., πράγμα που οφείλεται στην «υπεραισιοδοξία» που καλλιεργήθηκε σχετικά με τις ΑΠΕ. Έτσι, οι μεγάλες ενεργειακές εταιρείες, ιδίως του δυτικού κόσμου άρχισαν να περικόπτουν τις επενδύσεις. Από την πλευρά τους, ο OPEC και η Ρωσία, όταν ξανάνοιξε η οικονομία, αύξησαν μεν αλλά συγκρατημένα την παραγωγή τους.

Σε σχέση με τις παρατηρούμενες υψηλές τιμές φυσικού αερίου, ο πρόεδρος και Εκτελεστικός Διευθυντής του ΙΕΝΕ επισήμανε ότι έχουμε μπει σε περίοδο ακριβών τιμών, πράγμα που εξηγείται από τα θεμελιώδη της αγοράς (ζήτηση, προσφορά, αποθέματα, επενδύσεις). Η παρούσα κατάσταση, με την κορύφωση των τιμών φυσικού αερίου, θα διαρκέσει, βάσει των μακροπρόθεσμων συμβολαίων που ισχύουν σήμερα, μέχρι τον Ιανουάριο-Φεβρουάριο. Στη συνέχεια, όπως σημείωσε ο κ. Σταμπολής, θα υπάρξει μια ομαλοποίηση και μείωση, αλλά ξεκαθάρισε ότι δεν θα φτάσουμε στα επίπεδα που είχαμε στις αρχές του χρόνου ή πέρυσι. «Αυτό αποκλείεται! Άρα, ο κόσμος θα πρέπει να είναι προετοιμασμένος για πιο υψηλές τιμές», υπογράμμισε ο κ. Σταμπολής.

Παράλληλα, κατονόμασε ως μία από τις αιτίες της τρέχουσας μεγάλης ανόδου των τιμών αερίου στην Ευρώπη την αλλαγή της δομής της αγοράς τα τελευταία δύο με πέντε χρόνια, με την ανάπτυξη των εμπορικών κόμβων φυσικού αερίου (gas hubs), με μεγαλύτερο το TTF της Ολλανδίας (υπάρχουν άλλα 9 σε όλη την Ευρώπη, ενώ η Ελλάδα θα αποκτήσει το 2022 το δικό της). Κι ενώ μέχρι πρότινος ο μεγαλύτερος όγκος παραδόσεων ποσοτήτων αερίου γινόταν μέσω μακροπρόθεσμων συμβολαίων, τώρα το 70% των ποσοτήτων διακινείται μέσω των gas hubs. Άρα, έχει «εμπορικοποιηθεί» παρά πολύ η διακίνηση του αερίου.

Στο σημείο αυτό ο πρόεδρος και Εκτελεστικός Διευθυντής του ΙΕΝΕ τόνισε ότι στο θέμα αυτό υπάρχουν ευθύνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εξέφρασε, μάλιστα, την κάθετη διαφωνία του με την προτροπή της ΕΕ «να συνηθίσουμε από εδώ και μπρος τις επιδοτήσεις», ενώ τόνισε ότι αυτό που πρέπει να εξεταστεί είναι η δομή της αγοράς. Καυτηρίασε ως απαράδεκτα τα πρόσφατα σχόλια της Ευρωπαίας Επιτρόπου Ενέργειας κ. Κάντρι Σίμσον, η οποία ισχυρίστηκε ότι «δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα σε αυτό το στάδιο» αναφορικά με τις τιμές του φυσικού αερίου. Ο κ. Σταμπολής τόνισε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εργαλεία, τα οποία δεν πρέπει να χρησιμοποιηθούν για επιδοτήσεις αλλά για διόρθωση της αγοράς.

Στην συνέχεια, όσον αφορά το τι μπορεί να κάνει ο πολίτης απέναντι σε αυτή την πραγματικότητα, επισήμανε ότι, αν και, σε μεγάλο βαθμό, είμαστε «όμηροι» του πετρελαίου, του αερίου και του άνθρακα μέχρι να αναπτυχθούν οι ΑΠΕ, σε επίπεδο κατοικίας (ή, ακόμη καλύτερα, μονοκατοικίας) υπάρχουν πολλά εργαλεία αν κάποιος θέλει να μειώσει την κατανάλωση ενέργειας ή να παράγει κάποιος ενέργεια από τον ήλιο κλπ.

Ωστόσο, ο Πρόεδρος και Εκτελεστικός Διευθυντής του ΙΕΝΕ υπογράμμισε ότι, η λύση του θέματος των υψηλών τιμών ενέργειας, είναι, σαν κοινωνία και σαν χώρα, να αναπτύξουμε κι άλλες πηγές ενέργειας. «Αυτή τη στιγμή η Ελλάδα κάθεται πάνω σε πολύ σημαντικά αποθέματα φυσικού αερίου, όταν το φυσικό αέριο, τα επόμενα 20 -30 χρόνια θα αποτελεί βασικό καύσιμο». Μάλιστα, τόνισε ότι είναι λάθος να θεωρούμε ότι στο διάστημα αυτό θα αποσυρθεί και το φυσικό αέριο και θα στηριχθούμε μόνο στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, καθώς το 85% της παγκόσμιας ενεργειακής κατανάλωσης αποτελείται από άνθρακα, πετρέλαιο, φυσικό αέριο, πυρηνικά και το υπόλοιπο 15% από ΑΠΕ. Επιπλέον, όπως επισήμανε ο κ. Σταμπολής, από το 15% των ΑΠΕ, το 6% είναι υδροηλεκτρικά και βιομάζα, με την ηλιακή και την αιολική ενέργεια να είναι γύρω στο 4%. «Μπορούμε, λοιπόν, μέσα σε 20 και 30 χρόνια να πάμε στο 50%;», διερωτήθηκε ενώ χαρακτήρισε «ουτοπικούς» τους στόχους που έχει θέσει η ΕΕ. Σήμερα, πρόσθεσε, η Ευρωπαϊκή Ένωση καλύπτει το 20% της κατανάλωσης ενέργειας με ΑΠΕ (με στόχο να πάει στο 40%), αλλά από αυτό, το 10% είναι βιομάζα και βιοκαύσιμα.

Ως προς το αν η χρήση των συμβατικών καυσίμων θα έχει μεγαλύτερο αρνητικό «αποτύπωμα» στο περιβάλλον, ο κ. Σταμπολής τόνισε ότι δεν έχει τόσο μεγάλη επίδραση στο περιβάλλον όσο νομίζουμε. Ωστόσο, επισήμανε ότι, αν θέλουμε να μειώσουμε την κατανάλωση, υπάρχουν λύσεις μέσω της εξοικονόμησης ενέργειας. Εν τούτοις, υπογράμμισε ότι, αν θέλουμε οι ΑΠΕ να μπούνε στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό μέσα στο ενεργειακό μείγμα, αυτό δεν μπορεί να γίνει χωρίς φορτία βάσης, τα οποία εξασφαλίζονται από άνθρακα και από φυσικό αέριο. «Άρα, όσο αυξάνονται οι ανανεώσιμες, χρειάζεσαι να έχεις και φορτίο βάσης, για να φτάσεις κάποια στιγμή – όταν θα έχεις προηγμένη τεχνολογία στις μπαταρίες, στο υδρογόνο – να πεις ότι θα πάω στα 80% με ΑΠΕ. Αυτό δε γίνεται ούτε από τον ένα χρόνο στον άλλο ούτε από τη μία δεκαετία στην άλλη», σημείωσε χαρακτηριστικά.

Τέλος, ο Εκτελεστικός Διευθυντής του ΙΕΝΕ τόνισε ότι αν πάμε πλήρως στην ηλεκτρική ενέργεια, εγκαταλείποντας το φυσικό αέριο, απαξιώνουμε 500.000 καταναλωτές, που υπάρχουν σήμερα στη χώρα μας, με δίκτυα που συνεχώς επεκτείνονται. Πρόσθεσε δε ότι η μετατροπή του ηλεκτρισμού (αντί του φυσικού αερίου) σε θέρμανση σημαίνει ότι χάνεις ένα πολύ μεγάλο μέρος της απόδοσης.

Καθώς το θέμα «ενεργειακή κρίση» θα μας απασχολήσει για πολύ καιρό, ο κ. Σταμπολής κατέληξε με τη διαπίστωση ότι θα πρέπει να βασιστούμε σε μία πληθώρα πηγών ενέργειας. «Δηλαδή το μέλλον της ενέργειας αύριο είναι στον πλουραλισμό της ενέργειας», υπογράμμισε.

Στο παρακάτω video ο Πρόεδρος και Εκτελεστικός Διευθυντής του ΙΕΝΕ και Διευθυντής του Energia.gr κ. Κωστής Σταμπολής μιλά στην εκπομπή «Αντιθέσεις» του Action24, τη Δευτέρα 11 Οκτωβρίου (από 34:56 ως 1:02:35):