Οι Μύθοι για την ...Εύκολη Πράσινη Μετάβαση- Τα Κυριότερα Σημεία στη Διάσκεψη FLAME 2021

Ημ/νία δημοσίευσης: Πέμπτη, 11 Νοεμβρίου 2021

Ο ισχυρισμός των πολιτικών ότι «η απαλλαγή από τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO2) δεν θα είναι δαπανηρή» αποδεικνύεται ανοησία. Η παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ αντιμετωπίζει διαλείμματα και το κόστος αντιμετώπισής τους είναι υψηλό. Χρειαζόμαστε μια μετάβαση που να ασχολείται με την ασφάλεια των προμηθειών και την απαλλαγή από εκπομπές CO2 ταυτόχρονα – αυτή είναι μια άβολη αλήθεια για τους περιβαλλοντολόγους που προτιμούν να την αγνοούν. Μια άλλη άβολη αλήθεια είναι ότι η μετάβαση χρειάζεται επίσης πυρηνική ενέργεια.

Οι παραγωγοί ορυκτών καυσίμων μείωσαν την παραγωγή πέρυσι λόγω του Covid-19 και δείχνουν απροθυμία τώρα να την αυξήσουν για διατηρήσουν το πλεονέκτημά υψηλότερων τιμών. Οποιοσδήποτε ισχυρισμός ότι ήταν απροετοίμαστοι για την ταχεία οικονομική ανάκαμψη φέτος ή ότι υπάρχουν ανεπαρκή αποθέματα δεν δικαιολογήται.

Η Ευρώπη πρέπει να σκεφτεί σοβαρά την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού. Χρειάζεται αξιόπιστες και προσιτές προμήθειες φυσικού αερίου – επανειλημμένα η αγορά spot παράγει 'price spikes' και υψηλές τιμές. Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι οι μακροπρόθεσμες συμβάσεις επανέρχονται στην ημερήσια διάταξη

Ενδεικτικά της διάθεσης, οι λέξεις κλειδιά στο συνέδριο ήταν: COP26, κλιματική αλλαγή, ενεργειακή μετάβαση, χαμηλές εκπομπές άνθρακα, διαλείπουσα κατάσταση των ΑΠΕ, ρευστότητα, αστάθεια, αβεβαιότητα, αξιοπιστία.

Κλιματική αλλαγή

Η αύξηση των ΑΠΕ και η μείωση χρήσης φυσικού αερίου για ευέλικτη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας θα οδηγήσει σε αυξημένη αστάθεια των τιμών, καθώς η τεχνολογία καθαρής ενέργειας δεν έχει ακόμη κλιμακωθεί σε σημείο που να αντικαταστήσει το φυσικό αέριο. Ο στόχος της ΕΕ είναι 16% λιγότερο φυσικό αέριο έως το 2030, αλλά η αντικατάσταση του με πράσινο υδρογόνο είναι δαπανηρή και θα πάρει χρόνο.

Οι πολιτικοί πρέπει να είναι ειλικρινείς σχετικά με τις επιπτώσεις στο κόστος της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής. Οι ενέργειές τους καθιστούν την ενεργειακή μετάβαση μια δαπανηρή και ασταθή διαδικασία.

Το COP26 και η αυξανόμενη πίεση από ακτιβιστές, χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, δικαστήρια και κυβερνήσεις εισάγει αβεβαιότητα, βραχυπροθεσμία και ρυθμιστικούς κινδύνους που επηρεάζουν ως και  αποθαρρύνουν μακροπρόθεσμες επενδύσεις σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Η βιομηχανία χρειάζεται σαφήνεια και σταθερότητα για να επενδύσει.

Το COP26 επιταχύνει την απαλλαγή από τον άνθρακα. Η βιομηχανία φυσικού αερίου/LNG πρέπει να μειώσει το αποτύπωμα άνθρακα και μεθανίου εάν θέλει να διατηρήσει την θέση τους σαν μεταβατικά καύσιμα.

Οι κυβερνήσεις και οι ακτιβιστές είναι πολύ επικεντρωμένοι στις μηδενικές εκπομπές και ξεχνούν την επιτακτική ανάγκη να φτάσουμε εκεί με τάξη - οι πρακτικές και οι κοινωνικές επιπτώσεις έχουν σημασία. Οι καταναλωτές είναι ευαίσθητοι στις τιμές και θα αντιδράσουν αν παραμείνουν υψηλές.

Η ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού δεν έρχεται αυτόματα. Καθώς προχωράμε όλο και περισσότερο στις ΑΠΕ, οι διαλείψεις θα γίνονται πιο προκλητικές έως ότου καταστεί διαθέσιμη νέα τεχνολογία για την αντιμετώπισή τους. Χρειαζόμαστε μεταρρύθμιση της αγοράς ενέργειας και το σωστό ρυθμιστικό πλαίσιο για την αντιμετώπισή της. Η σαφής πολιτική και κανονισμοί είναι απαραίτητα.

Σοφά λόγια από τον IEA

Σε μια κεντρική ομιλία, ο Laszlo Varro του IEA είπε ότι το φυσικό αέριο έχει έναν σημαντικό ρόλο να διαδραματίσει ως εταίρος των ΑΠΕ για την υποστήριξη της ομαλής ενεργειακής μετάβασης. Το φυσικό αέριο είναι σημαντικό για την ενεργειακή ασφάλεια έως ότου κλιμακωθεί η παραγωγή ΑΠΕ και το υδρογόνο να είναι έτοιμο να παίξει σοβαρό ρόλο. Όμως, η βιομηχανία φυσικού αερίου πρέπει να προχωρήσει γρήγορα να χαμηλώσει τις εκπομπές άνθρακα.

Ο Varro είπε ότι το φυσικό αέριο είναι σημαντικό για την ενεργειακή ασφάλεια σήμερα, αλλά το πρόβλημα είναι η αποτελεσματική αντιμετώπιση διαρροών μεθανίου. Επίσης, οι μπαταρίες διαδραματίζουν ολοένα και πιο σημαντικό ρόλο και καθώς οι χωρητικότητες αυξάνονται αναπόφευκτα περιορίζουν την ανάγκη για υποστηρικτικό ρόλο από φυσικό αέριο.

Υπάρχει μεγάλη πίεση από επενδυτές, περιβαλλοντικούς και κλιματικούς ακτιβιστές και κυβερνήσεις στις εταιρείες πετρελαίου να περιορίσουν επενδύσεις σε νέες έρευνες και παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου. Ακόμη και ο IEA λέει ότι οι τωρινές επενδύσεις σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο είναι πλέον σε γενικές γραμμές σύμφωνες με τα επίπεδα που απαιτούνται για αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

Τα διαθέσιμα αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου επαρκούν για να καλύψουν τη μελλοντική ζήτηση, καθώς αυτή προσαρμόζεται στις δεσμεύσεις του COP 26 – ο κόσμος δεν χρειάζεται περισσότερο πετρέλαιο ή φυσικό αέριο. Ο IEA συμφωνεί και δεν αναμένει ότι το επίπεδο μελλοντικών επενδύσεων θα αλλάξει σημαντικά.

Πράγματι, μεγάλες εταιρείες όπως η ExxonMobil και η Chevron δεν σχεδιάζουν καμία σημαντική αύξηση των κεφαλαιουχικών δαπανών στο άμεσο μέλλον, πέρα ​​από τα τρέχοντα μαζικά μειωμένα επίπεδα - κάτω κατά 60%-70% σε σύγκριση με τα υψηλά επίπεδα του 2014 - που πρέπει επίσης να περιλαμβάνουν δαπάνες για έργα καθαρής ενέργειας.

Ο IEA ανέφερε ότι οι μεγάλες ευρωπαϊκές πετρελαϊκές εταιρείες επηρεάζονται από τους επενδυτές τους, οι οποίοι τους ωθούν όλο και περισσότερο προς την καθαρή ενέργεια και μηδενικές εκπομπές έως το 2050. Οι αμερικανικές εταιρείες βασίζονται σε μεγάλο βαθμό σε εξωτερική χρηματοδότηση και βρίσκονται υπό αυξανόμενη πίεση για απαλλαγή από τον άνθρακα, διατηρώντας παράλληλα υψηλά μερίσματα.

Ζήτηση, παραγωγή και εμπορία φυσικού αερίου

Οι αγοραστές και καταναλωτές φυσικού αερίου δυσκολεύθηκαν με τις υψηλές τιμές τον περασμένο χειμώνα και βλέπουν μια επανάληψη τώρα, αλλά χειρότερη. Αυτό δεν βοηθάει το φυσικό αέριο. Ενθαρρύνει την αναζήτηση για εναλλακτικές λύσεις και επιταχύνει την ώθηση προς αύξηση ενεργειακής απόδοσης.

Καθώς ο κόσμος συνεχίζει να χρειάζεται περισσότερη ενέργεια, οι παραγωγοί πετρελαίου και φυσικού αερίου βρίσκονται σε ισχυρή θέση και τη χρησιμοποιούν για να διατηρήσουν τις τιμές υψηλές. Aυτή η άστατη κατάσταση θα συνεχιστεί, οδηγώντας σε αυξημένη αστάθεια.

Το πράσινο υδρογόνο και άλλες πράσινες τεχνολογίες θα πρέπει να γίνουν ανταγωνιστικές ως προς τις τιμές έναντι άλλων καυσίμων, εάν θέλουν να κερδίσουν μερίδιο στην ενεργειακή αγορά. Αυτό θα πάρει χρόνο.

Αισιοδοξία φαίνεται να επικρατεί με τους παραγωγούς LNG. Οι περισσότεροι αναμένουν ότι η ζήτηση LNG θα συνεχίσει να αυξάνεται, με ορισμένες προβλέψεις έως και 50% έως το 2040, με κύριο προορισμό την Ασία. Αλλά αυτό αγνοεί σε μεγάλο βαθμό το COP26 και τον στόχο για μηδενικές εκπομπές και τον αντίκτυπό τους, παρόλο που όλο και περισσότεροι αγοραστές ζητούν πράσινο LNG.

Η προσδοκία είναι ότι η μεγαλύτερη μελλοντική ζήτηση φυσικού αερίου θα είναι στην Ασία, εκτοπίζοντας τον άνθρακα και επιτρέποντας ανάπτυξη των ΑΠΕ.

Οι υψηλές τιμές του φυσικού αερίου στην Ευρώπη οφείλονται σε «συναίσθημα» που προκαλείται από την τωρινά πολύ χαμηλή ρευστότητα στον εφοδιασμό φυσικού αερίου. Ωστόσο, η προσδοκία είναι ότι θα πέσει σε κανονικά επίπεδα μέχρι την άνοιξη, ειδικά όταν η Gazprom αρχίσει να γεμίζει τις ευρωπαϊκές αποθήκες φυσικού αερίου μετά τις 8 Νοεμβρίου.

Χωρίς σχέδιο αντιμετώπισης αυτής της κατάστασης, μπορεί να γίνει ένα επαναλαμβανόμενο θέμα κατά τη διάρκεια της ενεργειακής μετάβασης, προκαλώντας αναστάτωση στις αγορές και αστάθεια στις τιμές.

Το παράδοξο είναι ότι η ΒΔ Ευρώπη καταργεί σταδιακά το φυσικό αέριο, αλλά η ΝΑ Ευρώπη σχεδιάζει να το χρησιμοποιήσει για να αντικαταστήσει τον άνθρακα και τον λιγνίτη.

Η IGI Poseidon έκανε ό,τι μπορούσε για να ζωγραφίσει μια εικόνα που να δικαιολογεί το μέλλον του αγωγού φυσικού αερίου EastMed. Ο προδρεύων του πάνελ σχολίασε – καυστικά – «πρέπει να συγχαρούμε κάποιον που είναι γενναίος και εξακολουθεί να μιλάει για νέους αγωγούς προς την Ευρώπη».

Ο ρωσικός παράγοντας

Η Ρωσία βλέπει τις εξαγωγές φυσικού αερίου της να αυξάνονται στο μέλλον, αλλά κυρίως στην Ασία υπό τη μορφή LNG – περίπου 150 mtpa σχεδιάζονται. Δεν προγραμματίζει νέους αγωγούς, εκτός προς την Κίνα.

Σε συνδυασμό με τα σχέδια του Κατάρ, το νέο LNG από τις δύο χώρες - το φθηνότερο στον κόσμο - είναι πιθανό να κατακτήσει τυχόν νέες αγορές.

Η Gazprom είπε ότι έχει εκπληρώσει πλήρως τις συμβατικές της υποχρεώσεις στην Ευρώπη και ότι στην πραγματικότητα από τον Ιανουάριο έως τον Οκτώβριο οι προμήθειες προς τους ευρωπαίους εταίρους της αυξήθηκαν περισσότερο από 13%.

Η Gazprom τόνισε ότι προτιμά μακροπρόθεσμα συμβόλαια φυσικού αερίου, λέγοντας ότι κάνουν την αγορά ισορροπημένη και προβλέψιμη και προειδοποίησε ενάντια στη τιμαριθμική αναπροσαρμογή βάσει κόμβων και τις βραχυπρόθεσμες συναλλαγές - δεν ενδιαφέρεται για χαμηλές ή ρεκόρ υψηλές τιμές φυσικού αερίου και προτιμά μια ισορροπημένη και προβλέψιμη αγορά που μόνο oi μακροπρόθεσμες συμβάσεις μπορούν να παρέχουν. Αυτό το χρειάζεται για να δικαιολογήσει και να στηρίξει τα μακροπρόθεσμα επενδυτικά της σχέδια.

Επενδυτικό κλίμα

Τα συμβόλαια LNG βασισμένα σε δείκτη πετρελαίου έχουν πέσει στο 10%-11% Brent. Δεδομένης της ενεργειακής κρίσης και της υψηλής αστάθειας των τιμών του φυσικού αερίου, τα μελλοντικά συμβόλαια αναμένεται να βασίζονται κυρίως στην τιμαριθμική αναπροσαρμογή βάσει τιμής πετρελαίου. Παρά την τρέχουσα ενεργειακή κρίση, ο ανταγωνισμός για μακροπρόθεσμα συμβόλαια παραμένει έντονος λόγω του υψηλού επιπέδου προσφοράς.

Η χρηματοδότηση νέων έργων φυσικού αερίου/LNG και υδρογονανθράκων γίνεται ολοένα και πιο δύσκολη καθώς αυξάνεται η περιβαλλοντική πίεση στα ορυκτά καύσιμα.

Το φυσικό αέριο θα συνεχίσει να διαδραματίζει ρόλο στην ενεργειακή μετάβαση, ιδιαίτερα στην Ασία, εκτοπίζοντας τον άνθρακα και επιτρέποντας την ανάπτυξη των ΑΠΕ. Αλλά η αστάθεια και η αβεβαιότητα για το μέλλον και τις τιμές καθιστούν μελλοντικές επενδυτικές αποφάσεις πολύ πιο δύσκολες.

Καθώς ο κόσμος θα συνεχίσει να χρειάζεται ακόμη περισσότερη ενέργεια, οι παραγωγοί πετρελαίου και φυσικού αερίου βρίσκονται τώρα σε ισχυρή θέση να χρησιμοποιήσουν τη μόχλευση τους και αυτό θα αυξηθεί καθώς προχωρά η ενεργειακή μετάβαση, οδηγώντας σε περαιτέρω αστάθεια.

Η βιομηχανία φυσικού αερίου πρέπει να επικεντρωθεί στη μείωση της διαρροής εκπομπών άνθρακα και μεθανίου και στην επιτάχυνση της μείωσης εκπομπών CO2. Αν αγνοήσει αυτά θα θέσει το μέλλον της σε περισσότερο κίνδυνο.

* Ο Dr Charles Ellinas, @CharlesEllinas είναι Senior Fellow, Global Energy Center, Atlantic Council

(από energia.gr, 09/11/2021)