Eurelectric: Προχωρούν οι Διαπραγματεύσεις για την Μεταρρύθμιση της Αγοράς Ηλεκτρισμού της ΕΕ Αλλά «Τώρα Έρχονται τα Δύσκολα»

Οι δια-θεσμικές διαπραγματεύσεις για τη μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη. Ειδικότερα, στις 16 Νοεμβρίου έλαβε χώρα άλλος ένας πολιτικός τριμερής διάλογος στο πλαίσιο του οποίου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης συμφώνησαν για τη μεταρρύθμιση του πλαισίου εποπτείας για τη διασφάλιση της ακεραιότητας και της διαφάνειας στη χονδρεμπορική  αγορά ενέργειας, γνωστή ως REMIT. Η Eurelectric χαιρέτισε το ισορροπημένο αποτέλεσμα που πέτυχαν οι διαπραγματευτές, αλλά, όπως τονίζει χαρακτηριστικά, «τώρα έρχονται τα δύσκολα».

Η κλαδική ένωση που εκπροσωπεί τα κοινά συμφέροντα της βιομηχανίας ηλεκτρικής ενέργειας σε ευρωπαϊκό επίπεδο επισημαίνει ότι ήδη οι εταιρείες ενέργειας θα πρέπει να εφαρμόσουν ένα ευρύ φάσμα περίπλοκων διατάξεων αναφοράς που απαιτούν ενδελεχή προετοιμασία. Συνεπώς, θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι θα τους δοθεί επαρκής χρόνος ώστε να συμμορφωθούν με τους νέους κανόνες. «Τώρα που ολοκληρώθηκε η συμφωνία για το REMIT έχει τελειώσει, ας δούμε τι απομένει», σημειώνει η Eurelectric.

Οι Βρυξέλλες προσπαθούν να ολοκληρώσουν τη μεταρρύθμιση του σχεδιασμού της αγοράς μέχρι το τέλος του έτους, αφού κατάφεραν να υπερβούν ένα αδιέξοδο που διήρκεσε 4 μήνες στο Συμβούλιο λόγω της γαλλογερμανικής διαμάχης για τις ενεργειακές επιδοτήσεις και τις συμβάσεις επί της διαφοράς. Όπως αναφέρει σε άρθρο του το POLITICO Europe, εξίσου υψηλές είναι και οι πιέσεις από τον κλάδο της ηλεκτρικής ενέργειας για επίτευξη συμφωνίας πριν τα εφετινά Χριστούγεννα. Ο Πρόεδρος της Eurelectric και Διευθύνων Σύμβουλος της E.ON, Leo Birnbaum, εξέφρασε αυτήν την επείγουσα ανάγκη: «Το μήνυμά μου είναι: ολοκληρώστε τις διαπραγματεύσεις και μην κάνετε βιαστικές παρεμβάσεις της τελευταίας στιγμής που δεν καταλαβαίνετε πραγματικά σε όλη τους τη λεπτομέρεια».

Τον Οκτώβριο, εξάλλου, ο Πρόεδρος της Eurelectric είχε ζητήσει να επιτευχθεί συμφωνία το συντομότερο δυνατό, σε επιστολή που απηύθυνε στο Συμβούλιο της ΕΕ: «Χρειάζεται συμφωνία για το σχεδιασμό της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας καθώς βλέπουμε την επείγουσα ανάγκη για σημαντική ανάπτυξη τεχνολογιών ΑΠΕ και χαμηλών εκπομπών άνθρακα, μεγαλύτερες επενδύσεις στο σύστημα υποδομών διανομής που τις υποστηρίζει, καθώς και για προστασία των καταναλωτών από τις πιο ακραίες αστάθειες των βραχυπρόθεσμων αγορών. Δεν μπορούμε να χάσουμε άλλο χρόνο καθώς απαιτείται ορατότητα και σταθερότητα του ρυθμιστικού περιβάλλοντος για να πραγματοποιηθούν αυτές οι επενδύσεις». Αν και τα θεσμικά όργανα της ΕΕ θα πρωταγωνιστήσουν στον επόμενο γύρο τριμερών διαλόγων ώστε να φέρει αποτέλεσμα, η επιτυχία θα εξαρτηθεί από την εξεύρεση της σωστής ισορροπίας μεταξύ εξίσου σημαντικών αναγκών, όπως η Eurelectric αναλύει στις προτεραιότητές της.

Να επικεντρωθούμε σε ό, τι έχει πραγματικά σημασία

Όπως τονίζει η Eurelectric, η μεταρρύθμιση της εσωτερικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ θα πρέπει πρώτα και κύρια να «ξεκλειδώσει» τις απαραίτητες επενδύσεις για την επίτευξη των στόχων της απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές ως το 2030 μέσω ενός σαφούς, προβλέψιμου και τεχνολογικά ουδέτερου κανονιστικού πλαισίου.

Μακροπρόθεσμες συμβάσεις, όπως διμερή συμβόλαια προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας (PPAs) και συστήματα άμεσης στήριξης τιμών, όπως συμβάσεις επί της διαφοράς (CfDs), μπορούν να προστατεύσουν αποτελεσματικά τους καταναλωτές από βραχυπρόθεσμες διακυμάνσεις τιμών και να επιτρέψουν στους παραγωγούς να έχουν σταθερές τιμές συμβολαίων και έσοδα από περιουσιακά στοιχεία.

Είναι κρίσιμο, ωστόσο, σημειώνει η ένωση της ευρωπαϊκής βιομηχανίας ηλεκτρικής ενέργειας αυτά τα μέσα αντιστάθμισης κινδύνου να παραμείνουν εθελοντικά, τεχνολογικά ουδέτερα, να κατανέμονται σε ανταγωνιστική βάση και κυρίως, να μην εφαρμόζονται αναδρομικά. Και η πυρηνική ενέργεια;

Τα CfDs θα πρέπει να διευκολύνουν τις επενδύσεις στην υπάρχουσα παραγωγή ενέργειας μόνο με σκοπό το repowering, δλδ. την αντικατάσταση παλαιότερων μονάδων με νεότερες που έχουν είτε μεγαλύτερη χωρητικότητα είτε μεγαλύτερη απόδοση, η οποία οδηγεί σε καθαρή αύξηση της παραγόμενης ισχύος, την επέκταση της χωρητικότητας και την παράταση της λειτουργικής ζωής της μονάδας ή του σταθμού.

Οποιαδήποτε εμπόδια ενδέχεται να παρεμποδίσουν την ανάπτυξη μακροπρόθεσμων συμβάσεων, όπως η προτεινόμενη βάση δεδομένων PPAs της ΕΕ, θα πρέπει να παρακαμφθούν για να διατηρηθούν χαμηλά η γραφειοκρατία και το κόστος, υπογραμμίζει η Eurelectric.

«Αφήστε τους προμηθευτές ενέργειας να κάνουν αυτό που ξέρουν καλύτερα»

Αυτό τονίζει η ένωση της ευρωπαϊκής ηλεκτροβιομηχανίας σε πρόσφατο άρθρο της με τίτλο: «Διορθώνοντας τις διαπραγματεύσεις για τη μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας» (βλ. εδώ).

Η κρίση φυσικού αερίου του περασμένου έτους αποκάλυψε ότι ορισμένοι προμηθευτές στη λιανική ενέργειας της ΕΕ ανέλαβαν περιττούς κινδύνους επειδή δεν αντιστάθμισαν επαρκώς τον εαυτό τους έναντι των ασταθών αγορών spot. Όταν οι τιμές του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας εκτινάχθηκαν στα ύψη, αυτή η επικίνδυνη συμπεριφορά οδήγησε σε ένα κύμα χρεοκοπιών σε ολόκληρη την Ευρώπη, με το Ηνωμένο Βασίλειο μόνο να βλέπει 27 προμηθευτές στη δική του αγοράς ενέργειας να καταρρέουν από το 2021.

 Τώρα, η ΕΕ σκέφτεται να καταστήσει υποχρεωτική την αντιστάθμιση κινδύνου για τους προμηθευτές.

Είναι όμως αυτός πραγματικά ο καλύτερος τρόπος για να διασφαλιστεί ότι οι προμηθευτές θα παραμείνουν ισχυροί οικονομικά; Εάν όλοι ακολουθούν τους ίδιους κανόνες αντιστάθμισης κινδύνου (hedging), αυτό μπορεί να οδηγήσει σε παγίωση υψηλών τιμών για τους καταναλωτές και να καταπνίξει τον ανταγωνισμό. Αντίθετα, η Eurelectric είναι υπέρ του να αφεθούν οι προμηθευτές να επιλέξουν τη στρατηγική αντιστάθμισης κινδύνου και να την αναφέρουν στις εθνικές αρχές. Τα stress test που επιβάλλονται από τις εθνικές ρυθμιστικές αρχές θα μπορούσαν να είναι η λύση, διασφαλίζοντας ότι οι προμηθευτές είναι ανθεκτικοί απέναντι στα σοκ της αγοράς.

Να αποτρέψουμε τις υπερ-κρίσεις και να εξασφαλίσουμε προβλεψιμότητα

Οι κρίσεις είναι απροσδόκητες, ενώ η μόνιμη καθιέρωση ορισμένων μέτρων που βασίζονται στην προηγούμενη ενεργειακή κρίση, όπως το περιβόητο ανώτατο όριο στα έσοδα όσων παράγουν ηλεκτρική ενέργεια με άλλες τεχνολογίες, δεν είναι αποτελεσματική για την αντιμετώπιση μελλοντικών κρίσεων, σύμφωνα με τη Eurelectric.

Αντίθετα, θα πρέπει να ορίσουμε συγκεκριμένους παράγοντες ενεργοποίησης συναγερμού, όπως ένα όριο τιμής που ορίζεται στα 180 ευρώ ανά μεγαβατώρα, για να διασφαλίσουμε τη σταθερότητα και να μειώσουμε την αβεβαιότητα για τους επενδυτές. Η προστασία των ευάλωτων πελατών θα πρέπει πάντα να αντιμετωπίζεται μέσω μέτρων κοινωνικής πολιτικής που έχουν τις ρίζες τους στο υφιστάμενο νομικό πλαίσιο και δεν πρέπει να καταλήγουν σε συστημικές παρεμβάσεις στην αγορά οποιουδήποτε είδους.

Να μην αποκλειστεί καμία ευέλικτη πηγή

«Η ευελιξία είναι η όλη η ουσία», τονίζει η Eurelectric.

Ενώ η απόκριση ζήτησης και η αποθήκευση είναι σημαντικά, δεν πρέπει να προτιμώνται μόνο αυτές οι λύσεις. Όλες οι μορφές ευελιξίας θα πρέπει να καλλιεργούνται με δίκαιο, τεχνολογικά ουδέτερο τρόπο και να ενσωματώνονται απρόσκοπτα στα υφιστάμενα μακροπρόθεσμα σενάρια και αξιολογήσεις της ΕΕ, όπως η Αξιολόγηση Επάρκειας Ευρωπαϊκών Πόρων (European Resource Adequacy Assessment) και το Δεκαετές Σχέδιο Ανάπτυξης Δικτύου. Με περισσότερα κίνητρα θα διασφαλίσουν ότι οι διαχειριστές συστημάτων θα έχουν πρόσβαση σε όλες τις κατανεμόμενες πηγές πέρα από την απόκριση ζήτησης και την αποθήκευση για να εξισορροπήσουν τα ενεργειακά μας συστήματα.

Ενώ ενθαρρύνεται η πιο ευέλικτη δυναμικότητα με συστήματα υποστήριξης και μηχανισμούς χωρητικότητας, θα πρέπει επίσης να διασφαλιστεί ότι οι υφιστάμενες διατάξεις εφαρμόζονται σωστά από τα κράτη-μέλη της ΕΕ.

Η Δέσμη Μέτρων για την Καθαρή Ενέργεια (Clean Energy Package) περιλαμβάνει ήδη αρκετές διατάξεις που στοχεύουν στη διευκόλυνση της ανταπόκρισης από την πλευρά της ζήτησης. Ωστόσο, τα κράτη-μέλη δεν τα έχουν εφαρμόσει εξίσου. Ως εκ τούτου, οι Επιτροπές θα πρέπει να επιμείνουν με τις χώρες της ΕΕ που υστερούν.

Αναβαθμίστε τα δίκτυα

Σύμφωνα με τη Eurelectric, τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ χρειάζονται μια σοβαρή αναβάθμιση για να αντιμετωπίσουν την εποχή των μηδενικών εκπομπών άνθρακα.

Για να συμβεί αυτό, χρειάζονται επενδύσεις ύψους 38 δισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως έως το 2030 και ακόμη περισσότερα -65 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως- μέχρι το 2050. Αυτό σημαίνει αύξηση 84% σε σχέση με τα σημερινά επίπεδα.

Η κατάργηση των εθνικών φραγμών στις επενδύσεις στο δίκτυο είναι ζωτικής σημασίας για την επίτευξη των στόχων αυτών, όπως σημειώνει η ένωση.

Ο πιο σίγουρος τρόπος για να γίνει αυτό είναι να υιοθετήσουν οι εθνικές αρχές μια μακροπρόθεσμη προσέγγιση για τον σχεδιασμό και τις επενδύσεις υποδομής, μια προσέγγιση που προβλέπει την ανάγκη ενσωμάτωσης των αναμενόμενων τεράστιων ποσοτήτων ΑΠΕ, ηλεκτρικών οχημάτων (EV) και αντλιών θερμότητας που συνδέονται απευθείας με το δίκτυο διανομής.

Ας είμαστε φειδωλοί σε μη δοκιμασμένες λύσεις

Όσον αφορά το μέλλον, η μεταρρύθμιση προτείνει εικονικούς κόμβους συναλλαγών για την ενίσχυση της μελλοντικής ρευστότητας της αγοράς.

Ωστόσο, η Eurelectric συνιστά υπομονή «πριν βουτήξουμε σε αχαρτογράφητα νερά χωρίς συγκεκριμένο σχέδιο». Απαιτείται ενδελεχή εκτίμηση των επιπτώσεων και κατάλληλη διαβούλευση πριν εισαγάγουμε μια μη δοκιμασμένη λύση που πιθανόν να μην λύσει το πρόβλημα. Όπως επισημαίνεται στην πρόταση του Ευρωκοινοβουλίου, η μεταρρύθμιση θα πρέπει να δώσει προτεραιότητα στις υπάρχουσες γρήγορες λύσεις ενίσχυσης της ρευστότητας, όπως μεγαλύτερους χρονικούς ορίζοντες, συχνότερες δημοπρασίες και υψηλότερους όγκους μακροπρόθεσμων δικαιωμάτων μετάδοσης.

Μιλώντας για αχαρτογράφητα νερά, το ίδιο θα πρέπει να ισχύει για το σύστημα εξομάλυνσης αιχμών στη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας από βιομηχανικούς και εμπορικούς καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας.

«Θα πρέπει να περιορίσουμε τα προϊόντα εξομάλυνσης αιχμών μόνο σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Οποιαδήποτε εφαρμογή μιας τέτοιας πολιτικής πρέπει να αξιολογηθεί καλά, καθώς θα μπορούσε να προκαλέσει στρέβλωση ανάλογα με τον τρόπο εφαρμογής της», όπως τονίζει η Eurelectric.

Σημειώνεται ότι οι επόμενες δια-θεσμικές διαπραγματεύσεις για τη μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ θα πραγματοποιηθεί στις 13 Δεκεμβρίου, με στόχο να ολοκληρωθούν πριν το τέλος του 2023.

(από energia.gr, 20/11/2023)